Σύμφωνα με τον Γάλλο φιλόσοφο Μποντριγιάρ, στον οποίο ανήκει το παραπάνω ανοικτό ερώτημα, η λέξη «όργιο» συμβολίζει «όλη την εκρηκτική στιγμή της νεωτερικότητας», τη στιγμή της απελευθέρωσης σε όλους τους τομείς. Πολιτική απελευθέρωση, σεξουαλική απελευθέρωση, απελευθέρωση της γυναίκας, του παιδιού, των ασυνείδητων ενορμήσεων, απελευθέρωση της τέχνης. Απελευθέρωση λοιπόν παντού, πλην όμως: εικονική. Ζούμε την προσομοίωση της απελευθέρωσης.
Το ανθρώπινο βλέμμα, τύχη μοναδική και σημείο διαφοράς από τα ζώα, παράγει τον πολιτισμό και ταυτόχρονα συντηρεί τη δυστυχία και την κρίση μέσα σ’αυτόν. Καθώς το βλέμμα είναι ηρακλείτειο στη φύση του («Τα πάντα ρει»), η εικόνα λειτουργεί ως μια ισχυρή ψευδαίσθηση ότι ο άνθρωπος μπορεί να ακινητοποιήσει τη στιγμή, να ακυρώσει το θάνατο της αληθινής στιγμής, αυτής που βιώνεται μονάχα μία φορά στη ζωή. Ολόκληρος ο ανθρώπινος πολιτισμός έχει προκύψει από αυτήν την επιθυμία του Ανέφικτου: Να ακινητοποιηθεί ο Χρόνος. Όμως στη σημερινή εποχή ζούμε αυτό το παράδοξο, ας μου επιτρέψετε τη λέξη, τη «διαστροφή του βλέμματος». Το βλέμμα έχει εκτροχιαστεί από την υπηρεσία της εγγενούς επιθυμίας του ανθρώπου να ακινητοποιήσει το Χρόνο και επιταχύνει διαρκώς προς όλες τις κατευθύνσεις, ακολουθώντας τον καταιγισμό εικόνων που παράγει ο σύγχρονος πολιτισμός.
Τα πάντα μπορούν να ιδωθούν, τα πάντα πρέπει να βλέπονται, όλα πρέπει να είναι διαφανή. Η Διαφάνεια έχει καταστεί πρωταρχική επιδίωξη του πολιτισμού της Εικόνας (μένει να αναρωτηθούμε: διαφάνεια για ποιους;). «Κανένα ταμπού, κανένα όριο», λέει μια διαφημιστική καμπάνια. Στην ταινία του Κιούμπρικ Μάτια Ερμητικά κλειστά, ένα πολιτικό σχόλιο πάνω στον πολιτισμό της εικόνας, αναφέρεται ότι το ζητούμενο σήμερα είναι «η εκτύφλωση με την υπερβολή εικόνων», «να ρίξουμε στάχτη στα μάτια», «να θαμπώσουμε». Μέσα σ’ αυτήν την εικονική φούσκα του βλέμματος τα πάντα επιταχύνονται χωρίς να πηγαίνουν πουθενά, γιατί επιταχύνουν στο κενό: από το χρήμα ως τα συναισθήματα και από το σεξ ως την επανάσταση. Η εικόνα είναι η νεωτερική φυλακή που κατασκεύασε το αόρατο σύστημα, που γι’ αυτό παραμένει αόρατο, για να μπορεί να ελέγχει τα πάντα, μολύνοντας τον άνθρωπο με έναν – θα λεγες – πορνογραφικό ιό που έχει διεισδύσει στα πάντα: όχι μόνο στα σεξουαλικά, αλλά σχεδόν σε όλους τους τομείς, από την τέχνη ως την οικονομία και από την πολιτική ως τη θρησκεία. Ο Μποντριγιάρ γράφει χαρακτηριστικά ότι «υπάρχει μια αμοιβαία μόλυνση όλων των κατηγοριών, όπου το σεξ δεν βρίσκεται πια μέσα στο σεξ, αλλά οπουδήποτε αλλού». Όταν το κάθε τι είναι σεξουαλικό, τίποτε δεν είναι πια σεξουαλικό και το σεξ χάνεται μέσα στην ατέρμονη προσπάθεια προσδιορισμού του. Πρόκειται για μια εξαιρετικά αποτελεσματική στρατηγική εξορκισμού του σώματος δια της υπερβολής των σημείων του σεξ, πολύ πιο αποτελεσματική από την «παλιά καλή καταστολή» δια των απαγορεύσεων.
Αντίθετα από ο,τι πιστεύουμε, το σώμα δεν είναι ο βασικός πρωταγωνιστής στο πορνό. Δεν αρκεί η συνουσία στην εικόνα του πορνό, πρέπει να δείξουμε ότι συνουσιαζόμαστε, πράγμα που προϋποθέτει ότι πρέπει να δείξουμε ότι ξέρουμε να δείχνουμε. Με άλλα λόγια: «Όχι πια: Υπάρχω, είμαι εδώ, αλλά: Είμαι ορατός, είμαι εικόνα, look, look!». «Άλλοτε το σώμα ήταν η μεταφορά της ψυχής, κατόπιν έγινε η μεταφορά του σεξ, σήμερα δεν είναι πια μεταφορά κανενός απολύτως πράγματος», γράφει ο Μποντριγιάρ. Από δω ίσως να πηγάζει και η μελαγχολία μας, αυτό το συναίσθημα του κενού που μας συνοδεύει σαν σκιά: διότι η μεταφορά ήταν κάτι ωραίο, φορέας του Νοήματος, που έπαιζε με τη διαφορά και με την αυταπάτη της διαφοράς. Όταν ο Άντι Γουόρχολ έλεγε θριαμβευτικά «Όλα τα έργα είναι ωραία, δεν έχω να διαλέξω, όλα τα έργα του καιρού μας είναι ισάξια» ήταν βεβαίως μπροστά από την εποχή του γιατί ανακοίνωνε την κατάργηση των κριτηρίων αξιολόγησης, το τέλος των διαφορών, φυσικά στο εικονικό πλαίσιο της προσομοίωσης της πραγματικότητας, το οποίο έχουμε προσπαθήσει να περιγράψουμε σε αυτές τις λίγες γραμμές.
Στην πορνογραφική εικόνα διακρίνουμε τέσσερα χαρακτηριστικά. Πρώτον, η ταχύτητα, η επίσπευση της σεξουαλικής σκηνής. Ένας διάλογος πέντε δευτερολέπτων αρκεί για να μας εισαγάγει στο ξεκούμπωμα του παντελονιού. Όλα συμβαίνουν ωσάν το σεξ να συγκροτεί το σύνολο των διαπροσωπικών μας σχέσεων.
Δεύτερον, ο κορεσμός. Η συσσώρευση αυτόματων, επαναλαμβανόμενων σκηνών σεξ είναι ένα παιχνίδι που δεν αντιστοιχεί τόσο σε μια λογική σειρά εικόνων, όσο σε έναν συγκεκριμένο τρόπο λειτουργίας του ματιού. Επιπλέον, όλα πρέπει να φωτίζονται, να φαίνονται όσο καλύτερα γίνεται. Γι’ αυτό και τα σώματα πρέπει να είναι τελείως ξυρισμένα, διότι η τρίχα κρύβει, «σκοτεινιάζει» την εικόνα. Τρίτον, ο επαγγελματισμός του σώματος. Σημασία δεν έχει τόσο η ίδια η σεξουαλική πρακτική, όσο η ικανότητα να την επιδείξεις, να παράξεις εικόνα με αυτήν. Με άλλα λόγια το ζήτημα δεν είναι να φαίνεσαι ερωτικός, αλλά να κάνεις πορνό. Εδώ υπεισέρχεται και ο «αθλητικός συντελεστής» της υπεροχής, της προσπάθειας, των επιδόσεων, του παιδιάστικου ξεπεράσματος του εαυτού μας. Τέταρτον, ο διχασμός σε σχέση με το σώμα μας. Η πορνογραφική ταινία παραπέμπει τον καθένα στο δικό του σώμα, αλλά και τον αποστασιοποιεί απ’ αυτό. Ηθοποιός και θεατής είναι παρόντες στο δικό τους σώμα, αλλά και ταυτόχρονα σε θέση να το επιβλέπουν. Το πορνό διεγείρει, αλλά και προκαλεί ανία, ενώ παραδόξως, η έλλειψη ενδιαφέροντος που προκαλεί μπορεί να συντηρήσει μια σχέση εξάρτησης από αυτήν. Ο εθισμένος είναι σκλάβος μιας επιτακτικής ανάγκης που απαιτεί την άμεση ικανοποίησή της. Έτσι, αποφεύγει τις αναμετρήσεις με την πραγματικότητα και τις απαιτήσεις του έρωτα, οι οποίες προσδίδουν αξία και νόημα στο άτομο και στη σχέση πάθους με τον Άλλο.
Ο Μποντριγιάρ λέει πως ο,τι δεν πήγε πέρα από τον εαυτό του, είναι καταδικασμένο να αναπαράγεται εσαεί. Η κοινωνία φάνηκε ανίκανη να κάνει υπέρβαση του εαυτού της, αγόμενη προς άλλους σκοπούς, και αυτοεγκλείστηκε στη φυλακή της εικόνας της. Σήμερα φαίνονται όλα απελευθερωμένα, ο κύβος ερρίφθη και το ερώτημα παραμένει πιο επίκαιρο από ποτέ: Τι κάνουμε μετά το όργιο; Είμαστε άραγε καταδικασμένοι να προσκρούουμε δίχως δυνατότητα διαφυγής στα τοιχώματα της εικονικής μας φούσκας, σαν τον ήρωα του Truman Show; Εμείς θεωρούμε ότι το ζητούμενο σήμερα είναι να σπάσουμε τη φούσκα της εικονικότητας και να καταστήσουμε απτό και πραγματικό το προσομοιωμένο. Τότε θα συνειδητοποιήσουμε ότι τίποτα δεν έχει απελευθερωθεί πραγματικά και πως ο δρόμος της επανάστασης είναι μπροστά μας σε όλα τα επίπεδα.
Επιλέγουμε να δημοσιεύσουμε ένα κείμενα που διαβάστηκε στο πλαίσιο του Ανοιχτού Κύκλου Αυτομόρφωσης Η Πορνογραφία Πέρα Απ' το Καλό και το Κακό, που πραγματοποιήθηκε στις 22-23 Απριλίου στον Ελεύθερο Κοινωνικό Χώρο Xanadu από την Πρωτοβουλία κατά της Ομοφοβίας Ξάνθης
http://stop-omofovia-xanthi.blogspot.gr/2013/04/blog-post_28.html
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου