Πέμπτη 30 Ιανουαρίου 2014

"Alain Badiou, ο θεολόγος της εμμένειας" από τον Διονύση Σκλήρη




















Ο Alain Badiou αποτελεί μία πολύ ιδιαίτερη περίπτωση στοχαστή, που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ο τελευταίος μεγάλος φιλόσοφος σε μία περίοδο, όπου η φιλοσοφία συνήθως γίνεται υπηρέτρια (ancilla) σε ποικίλες άλλες σπουδές. Ενώ δηλαδή οι περισσότεροι σύγχρονοι στοχαστές εκδέχονται την φιλοσοφία είτε ως μια μετα-γλωσσολογία, είτε ως μια μετα-ποίηση, είτε ως ένα μετα-σχόλιο στην κοινωνιολογία ή την ψυχολογία, ο Alain Badiou αξιώνει να αποτελέσει έναν νέο Πλάτωνα, που ανατρέπει τις σύγχρονες μορφές σοφιστείας, ενώ ταυτόχρονα το έργο του θα μπορούσε να ειδωθεί και ως μια ενθαδική θεολογία της εμμένειας, χωρίς μετά θάνατον εσχατολογία, αλλά με πολλά ωστόσο στοιχεία που το πλησιάζουν στην σκέψη του αποστόλου Παύλου.

Γεννημένος στο Ραμπάτ του Μαρόκου το 1937, έχει εκπαιδευθεί όχι μόνο ως φιλόσοφος, αλλά και ως μαθηματικός. Αφού σπούδασε στην περίφημη Ecole Normale Supérieure  (1957–1961), έγινε καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Paris VIII, και αργότερα και στην Ecole Normale Supérieure, το Collège International de Philosophie και το European Graduate School. Δύο σημαντικά γεγονότα που σημάδεψαν την ζωή του και την σκέψη του είναι η συμμετοχή του στον Μάη του 1968 στο Παρίσι και η προσχώρησή του στον μαοϊσμό και την ένωση UCF-ML (Union des Communistes de France Marxiste- Léniniste). Με τα δύο σημαντικότερα φιλοσοφικά έργα του, Το Είναι και το Συμβάν (L’Etre et l’Evénement, Paris: Seuil 1988) και το Λογικές των Κόσμων (Logiques des mondes, Paris: Seuil 2006) αναδιαρθρώνει την δυτική μεταφυσική, ενώ στο έργο του Ο απόστολος Παύλος και η ίδρυση του ουνιβερσαλισμού (Saint Paul. La fondation de l’universalisme, Paris: PUF 1997) προστίθεται σε μία σειρά από σημαντικούς στοχαστές, όπως ο Jacob Taubes, o Giorgio Agamben και ο Slavoj Zižek, που βάσισαν την σκέψη τους σε έναν γόνιμο διάλογο με τον μεγάλο απόστολο του χριστιανισμού. Ο Badiou εκδέχεται τον Παύλο ως ένα επαναστατικό υποκείμενο που αναδύεται στην προσδοκία ενός συμβάντος (με την σημασία που έχει ο όρος événement στην φιλοσοφία του).

Η ιδιοτυπία της σκέψης του Alain Badiou, που φάνηκε και στις ομιλίες του στην Αθήνα, είναι οι ιδιοφυείς συνδέσεις που κάνει ανάμεσα στην φιλοσοφία, τα μαθηματικά, την ψυχανάλυση, τον μαρξισμό, αλλά και την θεολογία, με τρόπο όμως ώστε να δομείται μία νέα φιλοσοφική μεταφυσική και να μην εξαντλείται η φιλοσοφία σε ένα μετα-σχόλιο στις άλλες σπουδές ή επιστήμες. Με αυτήν την έννοια, ο Alain Badiou θα μπορούσε να αποτελέσει μια καλή απάντηση για όλους όσους θρηνούν πρόωρα τον θάνατο της φιλοσοφίας. Την ίδια στάση έχει ο Badiou και απέναντι στην παράδοση. Δεν επιθυμεί την επανάληψή της, αλλά ούτε και τον εξοβελισμό της στο όνομα μιας λατρείας του καινούργιου. Ο ίδιος προσπαθεί, αντιθέτως, να επανενεργοποιήσει φιλοσοφικές παραδόσεις του παρελθόντος, όπως τον πλατωνισμό, αλλά σε σχέση με τα πρωτότυπα προβλήματα της εποχής μας. 


Κυριακή 26 Ιανουαρίου 2014

"Η βασική αποκτήνωση" του Μιχάλη Παναγιωτάκη

Συρία


Ιταλία-Λαμπεντούζα








































Στις 6 Σεπτεμβρίου του 2012, ένα καράβι γεμάτο ανθρώπους, πρόσφυγες από Συρία, το Ιράκ και την Παλαιστίνη εξόκειλε στα ανοιχτά της Σμύρνης καθ'οδόν προς την Σάμο, από ότι φαίνεται. Στο ναυάγιο πνίγηκαν 61 άνθρωποι, ανάμεσά τους 31 παιδιά. Με δεδομένο ότι οι χώρες προέλευσης ήταν κυρίως το Ιράκ και η Συρία, χώρες δηλαδή σε εμφύλιο πόλεμο, αν έπρεπε να προσδιορίσει κανείς την ιδιότητα των θυμάτων μάλλον το ορθό θα ήταν "πρόσφυγες". Είναι μια επιλογή λέξης που δεν δυσκολεύτηκαν να κάνουν οι περισσότερες Αγγλικές π.χ. εφημερίδες, ούτε Ρωσικά και Τουρκικά μίντια. Τούτου δοθέντος, εντύπωση προκαλεί πως στην περίπτωση των πνιγμένων στην Λαμπεντούσα τα Νέα αποφάσισαν να μην εστιάσουν στο νομικό καθεστώς της μη-εισόδου των νεκρών στην Ιταλία, αντίθετα με την πρώτη αντίδραση της εφημερίδας στα νέα από την Τουρκία.

Δεν είναι φυσικά μόνο αυτό. Παρότι η περσινή τραγωδία της Σμύρνης ήταν μικρότερη από την πρόσφατη στην Ιταλία, ήταν εξαιρετικά μεγάλης κλίμακας και ακόμα και σήμερα συγκαταλέγεται στα μεγαλύτερα σε αριθμό θυμάτων προσφυγικά ναυάγια. Κι όμως: μια ματιά στα πρωτοσέλιδα εκείνων των ημερών δείχνει πως μόνο στην Καθημερινή και στην Αυγή το θέμα παίζει στο πρωτοσέλιδο.


Αλλά και η ίδια η κάλυψη είναι αποκαλυπτική. Ενώ στην Ιταλία η τραγωδία αντιμετωπίζεται σαν τραγωδία πρώτα από όλα για τα ίδια τα θύματά της και οι κάτοικοι της Λαμπεντούσα, που έχουν σίγουρα δει εξίσου πολλούς μετανάστες να περνάνε με το μέσο Ελληνικό παραμεθόριο νησί, αποδοκιμάζουν τον Λέττα και τον Μπαρόσο επειδή αφήνουν το θανατικό να συνεχίζεται και έχουν την ευθύνη για τις ψυχές που χάνονται, εδώ, πέρυσι, η έμφαση ήταν αλλού. Στο ίδιο ρεπορτάζ που αναφέρεται η τραγωδία (στην Καθημερινή, που κράτησε από τις προσεκτικότερες στάσεις σε αυτά τα θέματα από όλο τον αστικό τύπο - αλλού είναι πολύ χειρότερα), οι Σύριοι (νεκροί και επιζώντες) αποκαλούνται "παράνομοι μετανάστες" (παράνομοι και στο επέκεινα, άραγε;), το βασικό συμπέρασμα που προκύπτει από την τραγωδία είναι πως "επιβεβαιώνει με τον πιο δραματικό τρόπο, ότι μετά την ενίσχυση της αστυνόμευσης στον Έβρο, καταγράφεται αύξηση της ροής παράνομων μεταναστών προς τα νησιά" και μνημονεύεται ο Δήμαρχος Λέρου που "απέστειλε επιστολή στον υπουργό Δημόσιας Τάξης κ. Νίκο Δένδια, στην οποία αναφέρει μεταξύ άλλων ότι «τις τελευταίες ημέρες γίναμε ξανά μέρος του προβλήματος άφιξης παράνομων μεταναστών και στο νησί της Λέρου»". Στη συνέχεια ο δήμαρχος εξεγείρεται για το "στίγμα" της παρουσίας κέντρου μεταναστών στο νησί.

Αντίθετα, η δήμαρχος της Λαμπεντούσα είχε από την αρχή της θητείας της, πέρυσι τον Νοέμβριο, επ' αφορμή 11 πνιγμών μεταναστών εκφράσει με μια συγκλονιστική ανοιχτή επιστολή της την οργή της για το μακελειό του Φρουρίου Ευρώπη:



"Εξοργίζομαι με την φυσιολογικότητα που μοιάζει να έχει εξαπλωθεί παντού σαν επιδημία. Σκανδαλίζομαι με την σιωπή μιας Ευρώπης που μόλις έχει λάβει το Νόμπελ Ειρήνης και παρόλα αυτά στέκει σιωπηλή μπροστά σε μια σφαγή που έχει την κλίμακα ενός πραγματικού πολέμου. Πείθομαι όλο και περισσότερο πως η Ευρωπαϊκή πολιτική για τη μετανάστευση θεωρεί αυτή την θυσία ανθρώπινων ζωών έναν τρόπο για να περιορίσει τις ροές ανθρώπων, ή μια μέθοδο αποτροπής τους. Αλλά αν για τους ανθρώπους αυτούς, το ταξίδι σε τούτα τα καράβια παραμένει η μόνη δυνατότητα για να ελπίσουν, πιστεύω πως ο θάνατός τους στα κύματα θα πρέπει να είναι ένας λόγος για την Ευρώπη να νιώσει ντροπιασμένη και ατιμασμένη... Όλοι θα πρέπει να μάθουν πως είναι η Λαμπεντούσα με τους κατοίκους της, και τις μονάδες που αφιερώνει για να προσφέρει βοήθεια και φιλοξενία που προσφέρει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια στον κόσμο αυτό, που προσφέρει αξιοπρέπεια στην χώρα μας και σε ολόκληρη την Ευρώπη. Αν λοιπόν οι άνθρωποι αυτοί είναι απλά δικοί μας, θέλω να λάβω συλλυπητήρια τηλεγραφήματα για καθέναν από τους πνιγμένους που μου έχει παραδοθεί. Σαν να είχαν λευκό δέρμα, σαν να ήταν καθένας τους το παιδί κάποιου που πνίγηκε στις διακοπές του"

Η Λαμπεντούσα είναι ένα νησί με 6000 κατοίκους, που ζει και αυτό από τον τουρισμό. Αυτό δεν έχει εμποδίσει τους κατοίκους να δείχνουν την αλληλεγγύη τους στους πρόσφυγες με κάθε τρόπο, εδώ και καιρό, την ώρα που το νησί τους βρίσκεται στο μάτι του μεταναστευτικού κυκλώνα. Παρότι η Λέγκα του Βορρά προσπάθησε να κάνει το νησί θέατρο τρόμου , οι ίδιοι οι κάτοικοι αντιστάθηκαν και αντιστέκονται. Συνειδητοποίησαν πως η μη-μετατροπή του νησιού τους σε Μεσογειακό Αλκατράζ περνάει από την αλληλεγγύη στους συλληφθέντες και έσπευσαν όταν δραπέτευσαν και έκαναν πορεία στους δρόμους του νησιού κάποιοι από τους μετανάστες, να τους χειροκροτήσουν και να δηλώσουν την αλληλεγγύη τους.