Κυριακή 7 Δεκεμβρίου 2014

Ας μιλήσουμε για Βία | Της Μαριλένας Καρρά






 











Υπάρχει μια επιβεβλημένη και καθαγιασμένη καθημερινότητα και ως τέτοια δεν αξιώνει τίποτα άλλο παρά τα εύσημα του υγιούς, του κανονικού, του φυσικού και του φυσιολογικού. Ξεκινάει νωρίς το πρωί σε ήρεμους τόνους με δύο γουλιές καφέ στο σπίτι ή έναν καφέ στο χέρι, συνεχίζει μέσα στην ετερόνομη χρονικότητα των μη- τόπων των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς, κι έπειτα δουλειά, πανεπιστήμιο, σπίτι, φαί και ύπνος.

Αναντίρρητα, ίσως, θα πρέπει να δεχθούμε πως υπάρχει ένα σεβαστό- αν όχι και πλειοψηφικό- κομμάτι της κοινωνίας που αποδέχεται αυτή την κανονικότητα, αναμφίβολα ένα άλλο μέρος που βλέπει κριτικά τις παράπλευρες πτυχές της και υπάρχει και ένα ακόμη κομμάτι, αν μπορούμε εν ίδει απλούστευσης να το χαρακτηρίσουμε έτσι. Λοιπόν, αυτό το τελευταίο μέρος διακρίνεται από τη ριζική άρνηση κάθε κανονικότητας, ως εκ των ουκ άνευ φυσικής και αναντίρρητης κατάστασης.

«Μισεί» καθετί το ακίνητο, το βαλσαμωμένο, το φυσικό, το οικείο. Ψάχνει το ανοίκειο, τον φόβο του ανοίκειου, την άρση των ισχυουσών ταξινομήσεων, την επαναπραγμάτευση δηλαδή με λίγα λόγια του πώς σημαίνει η εξουσία μέσα στις ανθρώπινες σχέσεις. Αυτή η κίνηση που επιζητεί αυτό το μειοψηφικό, εν μέρει και εσωστρεφές, κομμάτι της κοινωνίας, αυτή η κίνηση που δεν μπορεί να είναι παρά (επαν)στατική είναι ό, τι για τους θιασώτες της (συν)τήρησης ονομάστηκε βία. Βία, δηλαδή, είναι το «από τα κάτω» δικαίωμα στον αναστοχασμό και στην επαναπραγμάτευση των όρων της δικής τους ζωής. Βία, δηλαδή, είναι η αυτενέργεια και η αυτονομία. Βία, δηλαδή, είναι η απεξάρτηση από τις επιβεβλημένες κανονικότητες του κυρίαρχου λόγου. Βία, δηλαδή, είναι ό, τι μπορεί να άρει μια κατεστημένη συνθήκη. Αν με τη «βία» εννοούμε όλα αυτά, καθώς και όσα συμπαρέρχονται αυτών, τότε- ναι- είμαστε με τη «βία».

Αλλά, αν από την άλλη, η βία έρθει να παίξει μέσα στα συμφραζόμενα των λεχθέντων μας, μ’ έναν τρόπο αποτρεπτικό, για την το κατά το δυνατόν καλύτερη συνύπαρξη των ανθρώπων μέσα στις οργανωμένες κοινωνίες, τότε μάλλον θα λειτουργούσαν διαφωτιστικά ορισμένοι καταγεγραμμένοι διάλογοι από τον δημόσιο χώρο, ενδεικτικοί των οποίων μπορεί να είναι και οι παρακάτω.

Στο λεωφορείο.

«Μη μ’ ακουμπάς! Δε θέλω να μ’ ακουμπάς!»

«Μη μιλάς! Είναι 9 η ώρα το πρωί και θέλω απόλυτη ησυχία.»

«Πάρε το καρότσι και το μωρό σου και πήγαινε με τα πόδια. Δε βλέπεις ότι δεν χωράμε;»

Στον δρόμο.

«Μόλις λεύκανα τους τοίχους και μου τους λέρωσαν ξανά τα τσογλάνια»

«Θέλουμε να βγάλουμε το ψωμί μας μέσα στην κρίση, κι αυτοί κάνουν απεργίες και πορείες και μπλοκάρουν όλο το κέντρο.»

«Ψιτ, κοπελιά; Είσαι για ένα στα γρήγορα;»

«Μη κάθεσαι, κορίτσι μου, μπροστά από τη βιτρίνα μου. Διώχνεις την πελατεία.»

Στο πανεπιστήμιο.
«Θέλω τη σχολή μου ανοιχτή.»

«Θα χρειαστούμε αυτό το σύγγραμμα για την εξεταστική. Τ’ αντίτυπα στη βιβλιοθήκη είναι περιορισμένα. Παρακαλώ, αγοράστε το.»

«Με συγχωρείς, αλλά δεν μπορώ να σου βάλω δεύτερο πιάτο. Οι μερίδες είναι περιορισμένες.»

Στη δουλειά.

«Φυσικά, και δεν θα σταθώ απέναντι στην απεργία σας, αλλά με βάζεις σε δύσκολη θέση.»

«Πέρνα για δοκιμαστικό το Σάββατο. Δεν μπορώ να στο πληρώσω, αλλά θα ξέρεις- τουλάχιστον- άμεσα, αν θα πάρεις τη θέση.»

Σιωπή. Η κηδεία έχει γίνει από καιρό. Σ’ ένα άδειο νεκροταφείο, ξεχασμένο ακόμα και απ’ τον χρόνο, μπορεί να δικαιολογηθεί μια τέτοια σιωπή. Ο ήχος είναι ενοχοποιημένος. Η φωνή έγινε ψίθυρος. Ο ψίθυρος έγινε άναρθρο μουρμούρισμα. Και το μουρμούρισμα έγινε το άηχο ουρλιαχτό μας. «Γιατί χαχανίζετε τόσο δυνατά; Δεν καταλαβαίνετε ότι ενοχλείτε;» Όσοι γέλαγαν, σταμάτησαν κι αυτοί. Η σιγή είναι πλέον καθεστώς. Το καθεστώς του φόβου. Δηλαδή, της βίας.

Λευκό. Είναι «ωραίο» το καθαρό λευκό των τοίχων, το προσεγμένο, χωρίς γραμμές, χωρίς ίχνη της ανθρώπινης παρουσίας. Είναι «ωραίο» το καθαρό λευκό του παρκέ, που οι διαδρομές μας είναι αόρατες, κλειστές στο αυτοαναφορικό τους σύμπαν, απασχολημένες από το βαυκαλισμό του «εγώ». Όμως, το αγαπημένο, το πεντακάθαρο, το υγιές, το λογικό, το σύνηθες λευκό είναι και πολλά ακόμη. Η Κ. Γώγου θα γράψει: «Άσπρη είναι η αρία φυλή η σιωπή τα λευκά κελιά το ψύχος το χιόνι οι άσπρες μπλούζες των γιατρών τα νεκροσέντονα η ηρωίνη. Αυτά λίγο πρόχειρα για την αποκατάσταση του μαύρου.» Η απώλεια της φαντασίας, η ενοχοποίηση της, η επικήρυξη κάθε «αποκλίνουσας» συμπεριφοράς ως «αντικοινωνικής», μέσα σ’ αυτή την κοινωνία που θαυμάζει αυτό το λευκό, δεν μπορεί να είναι παρά βία.

Λίγο παραπάνω ειπώθηκε πως βία είναι για τους θιασώτες της συντήρησης κάθε ιστορική κίνηση που βαίνει προς τον επαναπροσδιορισμό της ζωής στις οργανωμένες κοινωνίες. Όμως, αυτή η συντήρηση, που επιζητεί την άρση κάθε κινηματικού εγχειρήματος, κάνει χρήση ορισμένων διακριτών εργαλείων, που λίγο έως πολύ εντοπίζονται και στις παραπάνω στιχομυθίες. Ησυχία, νόμος, τάξη, ιδιοκτησία, δουλε(ί)α, εξουσία,… Αυτοί λοιπόν που κατηγορούνται ως υποκινητές της βίας είναι εκείνοι που θα θέσουν και τις εξής διερωτήσεις: γιατί όχι φωνή έναντι σιωπής; γιατί όχι αυτοπροσδιορισμός έναντι ετεροπροσδιορισμού; γιατί όχι τάξη έναντι αταξίας; γιατί όχι κοινοκτημοσύνη έναντι ιδιοκτησίας;

Και ακόμη, βασικότερα θα ρωτήσουν και «Ποιος τ’ αποφάσισε όλα αυτά, πώς και γιατί;». «Αυτοί» που τ’ αποφάσισαν για το λόγο που τ’ αποφάσισαν το έκαναν με τη βία. Μια βία που συστηματικά καταδείχθηκε ως αναντίρρητη κατάσταση, αλλά που αυτό δεν την αναιρεί σε καμία περίπτωση, ως μέρος της γενεαλογίας όλων των ιστορικών συμφραζομένων.


πηγή: http://redwire.gr/using-k2-main/the-other-side/item/1797-as-milhsoume-gia-via.html

Δευτέρα 10 Νοεμβρίου 2014

Λευκά Κελιά : ο συνειδητός σιωπηλός θάνατος του «Χώρου» της Νέλλας Στεφανάτου





















«Πρέπει να καταλήξουμε ότι φυσιολογική συνείδηση, αντίληψη και σκέψη μπορεί να διατηρηθεί μόνο σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον όταν δεν υπάρχει καμιά αλλαγή, επέρχεται στέρηση αισθητήριων αντιδράσεων και η φυσιολογική αντίληψη εξασθενεί..»[1]
     M.D. Vernon

Τα λευκά κελιά αποτελούν τα πιο σύγ­χρο­να και “ε­πι­στη­μο­νι­κά” μέ­σα κα­τα­στο­λής. Κοινή πρόθεση του απομονωτικού εγκλεισμού αποτελεί η αργή αλλά μεθοδική κατάλυση της προσωπικότητας του εγκλείστου, η οποία επιτυγχάνεται μέσω της μονοπώλησης των αισθήσεων. Επιστημονικές έρευνες με επικεφαλής τον Dr.Stuart Grassian[2] απέδειξαν ότι όσοι  εισέρχονται υγιείς στα λευκά κελιά αναπτύσσουν στην πλειοψηφία τους κάποιου είδους ψυχοπάθεια, ενώ αυτοί που έχουν ήδη κάποιο πρόβλημα ψυχικής διαταραχής, αντιμετωπίζουν μια σταδιακή επιδείνωση της κατάστασής τους. Η ύπαρξη λευκών κελιών έχει χαρακτηριστεί ως σύγχρονο βασανιστήριο από τις διεθνείς οργανώσεις υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

ΛΕΥΚΑ ΚΕΛΙΑ ΚΑΙ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ
 
Ο απομονωτικός εγκλεισμός εκφράζεται χωρικά με συγκεκριμένους τύπους, έχει αναπτύξει μια δικιά του ιδιαίτερη αρχιτεκτονική η οποία εξελίσσεται και καλύπτει όλες τις κλίμακες του σχεδιασμού, από την πολεοδομική κλίμακα μέχρι το επίπεδο της οικοδομικής λεπτομέρειας.



















Σχεδιασμός 

Ξεκινώντας από τη μεγάλη κλίμακα, αναφέρεται ότι συνήθως οι φυλακές απομονωτικού εγκλεισμού χτίζονται σε πολύ μεγάλη απόσταση από τα αστικά κέντρα και γενικότερα από οποιοδήποτε χτισμένο περιβάλλον. Οι κρατούμενοι θα πρέπει να βρίσκονται αποκλεισμένοι από τους ήχους ,τις φωνές ,τις μυρωδιές  της πόλης με σκοπό να αποκοπούν από την ίδια τη ζωή. Ένας επιπλέον λόγος, για τη χωροταξική αυτή επιλογή είναι και η αναχαίτιση των προσπαθειών υποστήριξης των κρατουμένων από τις οικογένειες τους, αλλά και των δικηγόρων τους.[3]
Ο σχεδιασμός των ειδικών απομονωτικών κελιών ανά τον κόσμο είναι πανομοιότυπος. Πρόκειται  κατά κανόνα για μακρόστενα υπόγεια και ημιυπόγεια  ατομικά κελιά διαστάσεων 2,5Χ 3 μέτρα κατά μέσο όρο. Εξαιτίας του ιδιαίτερα ενοχλητικού για τους κρατούμενους σχήματος, οι κρατούμενοι υποχρεώνονται να βαδίζουν μέσα στο κελί τους μόνο μπρος – πίσω κατά τη μία διεύθυνση, γεγονός που τους δημιουργεί και σωματικά προβλήματα.
Τα  χρώμα μέσα στο κελί είναι πάντα λευκό και η απουσία παραθύρου ή η ύπαρξη μικρών ανοιγμάτων σε τυφλά σημεία, συμβάλλουν στη διακοπή προσλαμβανουσών εικόνων του εξωτερικού περιβάλλοντος από τους κρατουμένους. Οι χώροι υγιεινής βρίσκονται εντός του κελιού για να περιοριστούν οι μετακινήσεις των κρατουμένων. Συνήθως τοποθετούνται σε σημεία ορατά από τον οφθαλμό της πόρτας, δίνοντας τη δυνατότητα στους φύλακες να παρακολουθούν και τις πιο ιδιωτικές στιγμές του κρατούμενου.
Οι διαστάσεις τους, τα έπιπλά τους, ο υπόλοιπος εξοπλισμός τους και τα υλικά που χρησιμοποιούνται, είναι παρόμοια. Κάθε κελί περιέχει ένα κρεβάτι από τσιμέντο, ένα στοιχειώδες τραπέζι γραφείου από τσιμέντο ή μεταλλικό ενσωματωμένο στον τοίχο, ένα συνδυασμό νιπτήρα και τουαλέτας από ανοξείδωτο ατσάλι και ένα ράφι. Το μόνο αντικείμενο που δεν είναι από τσιμέντο ή μέταλλο είναι το στρώμα του κρεβατιού. Η λογική του εξοπλισμού ακολουθεί τη λογική του ελαχίστου.[4]
Σχετικά με τον προαύλιο χώρο, αυτός είναι πλήρως χτισμένος με σχεδόν ανύπαρκτη πρόσβαση στο φυσικό περιβάλλον. Λόγω του μικρού τους μεγέθους, του ελάχιστου εξοπλισμού τους, των τσιμεντένιων πατωμάτων, των ψηλών τσιμεντένιων τοίχων, της απουσίας εξωτερικής θέας, οι χώροι αυτοί προσφέρουν μικρή διαφοροποίηση από τον εγκλεισμό στο κελί. Γι’ αυτό οι περισσότεροι κρατούμενοι στις φυλακές απομόνωσης των ΗΠΑ τους αποκαλούν «μεγεθυμένα κελιά» (oversized cells) ή «σπίτια για σκύλους» (dog runs).
Κατά τη διάρκεια του προαυλισμού ο φυλακισμένος βρίσκεται απόλυτα απομονωμένος, δεν έχει τη δυνατότητα να έρθει σε οποιαδήποτε επαφή με τους συγκρατούμενούς του ή  με το φυσικό περιβάλλον, ενώ σιδερένιες πόρτες σχεδιάζονται σε κάθε άνοιγμα των εσωτερικών διαδρόμων με στόχο τον πλήρη αποκλεισμό των κρατουμένων ακόμα και από την θέαση μιας εσωτερικής εικόνας της φυλακής.
Γενικότερα η  απώλεια της ανθρώπινης σωματικής επαφής θεωρείται ο δυσκολότερος και πιο ματαιωτικός παράγοντας κατά την παραμονή στη φυλακή. Επιπλέον χρησιμοποιούνται μέθοδοι όπως η λογοκρισία, η κατακράτηση, η καθυστέρηση αλληλογραφίας,  ο περιορισμός και η  παρακολούθηση των τηλεφωνημάτων, η ελαχιστοποίηση επισκέψεων οι οποίες μάλιστα πραγματοποιούνται χωρίς φυσική επαφή μεταξύ του κρατούμενου και του επισκέπτη, παρενόχληση και απειλές στους επισκέπτες.



ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑΚΗ ΑΠΟΣΤΕΡΗΣΗ ΚΑΙ ΑΠΟΜΟΝΩΤΙΣΜΟΣ
 
Αισθητηριακή αποστέρηση είναι μια μέθοδος βασανισμού που συνδέεται άμεσα με την απομόνωση και συνιστά ένα στρεσογόνο παράγοντα που μπορεί να πυροδοτήσει την εκδήλωση πολλών συνδρόμων[5]. Αισθητηριακή στέρηση[6] (Sensory deprivation) ονομάζεται η σκόπιμη μείωση ή η απομάκρυνση των ερεθισμάτων σε μία ή περισσότερες από τις αισθήσεις. Απλές συσκευές όπως παρωπίδες ή κουκούλες και ωτοασπίδες μπορούν να διακόψουν την όραση και την ακοή, ενώ οι πιο πολύπλοκες συσκευές μπορούν επίσης να διακόψουν την αίσθηση της όσφρησης, της αφής, της γεύσης.
Η αισθητηριακή στέρηση των τροφίμων στα λευκά κελιά επιτυγχάνεται κατ’ αρχάς με τη δημιουργία ενός συνεχούς μονότονου και ομοιόμορφου σκηνικού και επιπλέον χάρη σ’ ένα διπλό άξονα. Αφενός με τη σταθερή ένταση του τεχνητού φωτισμού, η οποία σβήνει την ύπαρξη των περιγραμμάτων και αφαιρεί την αντίληψη των ωρολογιακών εναλλαγών ως προς το φως και αφετέρου με τη μερική ή ολική κατάργηση των αισθητικών ερεθισμάτων, όπως οι εξωτερικοί θόρυβοι και οι μυρωδιές.
Σύμφωνα με ορισμένες έρευνες, ύστερα από 48 ώρες απομόνωσης των αισθήσεων, ο ασθενής έχει παραισθήσεις και πέφτει σε λήθαργο. Διακατέχεται από έντονο άγχος και σε ορισμένες περιπτώσεις εκδηλώνει διαταραχές του περιεχομένου των σκέψεων, με τη μορφή παραληρήματος.  Συχνά οδηγείται στην κατάθλιψη και την ανάπτυξη άλλων ψυχωτικών διαταραχών και συνδρόμων.[7] Οι παραισθήσεις του ασθενή μειώνονται, όταν αρχίζει να δέχεται ερέθισμα από το περιβάλλον και μπορεί να φτάσει στο σημείο να νιώθει φιλικά προς τους διώκτες του, να τους εμπιστεύεται, επειδή είναι αποκλειστικά εκείνοι, που του μεταφέρουν αυτό το ερέθισμα. Αρχίζει και μεταβιβάζει θετικά συναισθήματα προς αυτούς. Πιστεύει ότι αυτοί τελικά θα τον βοηθήσουν.
Τα συμπτώματα που διαγνώστηκαν από τις έρευνες του Dr.Stuart Grassian, χωρίστηκαν σε τέσσερις κατηγορίες:
 
1.Αλλαγές στην αντιληπτική ικανότητα:
Δυσκολία συγκέντρωσης, δυσκολίες και αποκοπές στην ομιλία και στο σχηματισμό προτάσεων, με αποτέλεσμα να ξεχνιέται το περιεχόμενο του θέματος. Γενική υπερευαισθησία στα εξωτερικά ερεθίσματα. Η πλειοψηφία των κρατούμενων ενοχλείται αφόρητα από το φως, τις οσμές, τους ήχους, τις γεύσεις. Εξοργίζονται από θορύβους, όπως το καζανάκι ή οι σωληνώσεις, δεν μπορούν να αντέξουν τη μυρωδιά από το φαγητό, δεν ανέχονται τη γεύση του νερού. Αντιληπτικές παραμορφώσεις, παραισθήσεις και εξωπραγματικές εμπειρίες (derealization experiences). Οι φυλακισμένοι ακούνε ψιθύρους ή φωνές, χωρίς να μπορούν να επιβεβαιώσουν αν ήταν πραγματικές ή αποκυήματα της φαντασίας τους. «Άκουσα τους φύλακες να μιλάνε. Το είπαν αυτό; Ναι; Όχι; Προσπαθώ να το επιβεβαιώσω (από τον κρατούμενο στο διπλανό κελί). Καμιά φορά ακούει κάτι που εγώ δεν ακούω. Ξέρω ότι κάποιος από τους δυο μας είναι τρελός, αλλά ποιος; Μήπως χάνω τα λογικά μου;» Οι παραισθήσεις είναι διαφόρων ειδών, όπως τοίχοι που αρχίζουν να λειώνουν ή να κυματίζουν ή πράγματα που κινούνται στην άκρη του οπτικού πεδίου του κρατούμενου.
 
2.Συγκινησιακές διαταραχές:
Κυμαινόμενες κρίσεις πανικού, οι οποίες συνοδεύονται από ταχυκαρδία, κόψιμο της αναπνοής, τρέμουλο ή φόβο επικείμενου θανάτου.
 
3.Διαταραχές στη σκέψη:
Εμφάνιση πρωτόγονων φαντασιώσεων. Οι κρατούμενοι έχουν φαντασιώσεις εκδίκησης, βασανισμού και ακρωτηριασμού των δεσμοφυλάκων. Τους είναι αδύνατον να ελέγξουν τις εικόνες εκδίκησης που συνεχώς επανέρχονται. Μανία καταδίωξης, παράνοια. Οι κρατούμενοι ακούνε ανύπαρκτες συζητήσεις για το άτομό τους ή νομίζουν ότι τους έχουν ρίξει φάρμακο στο φαγητό.
 
4.Προβλήματα στον έλεγχο των παρορμήσεων:
Οι κρατούμενοι αδυνατούν να ελέγξουν τις παρορμήσεις τους και έχουν εκρήξεις βίας ή αυτοκαταστροφής. Άλλοι καταστρέφουν ότι βρουν μπροστά τους στο κελί, σκίζουν τις φωτογραφίες ή την αλληλογραφία τους και άλλοι κατά τη διάρκεια των κρίσεων αυτοτραυματίζονται ή κάνουν απόπειρα αυτοκτονίας, χωρίς να έχουν συνείδηση των πράξεών τους.[8]
Το σύστημα απομονωμένων ατομικών κελιών καταστρέφει όλο το νευρολογικό σύστημα των κρατουμένων. Παρατηρούνται κινήσεις εκτός ελέγχου και εξαφανίζονται τα αντανακλαστικά. Επίσης παρατηρείται υπερβολική εφίδρωση, στομαχικός πόνος, χάσιμο βάρους, σπονδυλικοί πόνοι, διαταραχές στο κυκλοφορικό και ανοσοποιητικό σύστημα, διαταραχές στην όραση και στην περίοδο των γυναικών.








ΧΩΡΙΚΗ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΚΑΙ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ
 
Ο σχεδιασμός του χώρου έχει τη δυνατότητα να παρακινήσει ή να αδυνατίσει τη σκέψη, να εντείνει ή να εμποδίσει την ανάρρωση, να ενθαρρύνει ή να παρεμποδίσει την κοινωνική αλληλεπίδραση, να βελτιώσει την πνευματική και ψυχολο­γική υγεία ή να αυξήσει την ανησυχία. Η αποστέρηση των αισθήσεων επιτυγχάνεται με την εξουδετέρωση της μνήμης και την απώλεια της αίσθησης του χώρου και του χρόνου. Στα λευκά κελιά επιτελείται ο σιωπηλός θάνατος της ανθρώπινης ψυχικής υγείας. Η κατάσταση στην οποία περιέρχεται ο κρατούμενος ονομάζεται «εξαναγκασμένη απραξία» (forced idleness).
Εστιάζοντας στην χωρική συγκρότηση και τις επιπτώσεις στη ψυχική και σωματική υγεία των κρατουμένων αναφέρονται τα εξής:
 
Φως
Τα κελιά των σύγχρονων φυλακών απομόνωσης δεν έχουν παράθυρα ή όταν έχουν, αυτά είναι πολύ μικρά, στενά και μη ανοιγόμενα. Όταν το παράθυρο υπάρχει, είτε είναι αδιαφανές, είτε βλέπει σε κάποιο τοίχο, ώστε ο κρατούμενος να μην έχει εικόνα του τι συμβαίνει εκτός της πτέρυγας. Ο ήχος και η θέα,  εμποδίζονται από το παράθυρο. Ο χρήστης παύει να έχει τον έλεγχο του φωτισμού, με αποτέλεσμα να αναπτύσσει συναισθήματα κατωτερότητας, μηδενικής αυτοεκτίμησης,  απραξίας και να κυριεύεται από το άγχος.
 
Φωτισμός
Επιβάλλεται τεχνητός φωτισμός 24 ώρες το 24ωρο. Συνήθως υπάρχουν δύο φώτα στο κελί, διαφορετικής έντασης. Το φως μεγάλης έντασης ελέγχεται είτε από τον κρατούμενο είτε από τη διοίκηση, ανάλογα με τη φυλακή. Όταν κλείνει το πρώτο φως, ανάβει αυτόματα το βοηθητικό φως μικρότερης έντασης, το οποίο επιτρέπει την επιτήρηση ακόμα και τις ώρες που ο κρατούμενος θέλει να κοιμηθεί.[9] Σε πολλές φυλακές το φως αυτό είναι τέτοιας έντασης, που ο κρατούμενος για να κοιμηθεί αναγκάζεται να σκεπάσει το κεφάλι του, κάτι που απαγορεύεται. Έτσι οι φύλακες μπορούν όποτε θέλουν να τον ξυπνάνε με την πρόφαση αυτή, στερώντας από τους κρατούμενους ακόμα και τη δυνατότητα του φυσιολογικού ύπνου.
Οι δύο αυτές χωρικές συνθήκες συνδέονται με την απώλεια προσανατολισμού ημέρας-νύχτας.
 
Χρώμα
Το λευκό χρώμα στα κελιά επηρεάζει δραματικά την όραση των κρατουμένων οι οποίοι έρχονται αντιμέτωποι με τη «λευκή» όραση. Λόγω της εξαναγκαστικής οπτικής μονοτονίας και του συνεχούς φωτισμού, η ύπαρξη περιγραμμάτων σβήνει και έτσι σταδιακά χάνεται η αίσθηση του χώρου και του χρόνου.
Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τη Θεωρία των χρωμάτων, «Το μάτι ούτε θέλει ούτε μπορεί να παραμείνει επί μακρόν σε μία ομοιόμορφη κατάσταση που καθορίζεται σε ένα συγκεκριμένο αντικείμενο.»[10]  Το λευκό χρώμα αντιπροσωπεύει το φως και θέτει το όργανο της όρασης σε κίνηση. Σύμφωνα με τις μεταεικόνες, στις παραμένουσες εικόνες τετράγωνων αντικειμένων, παρατηρείται μία συρρίκνωση των γωνιών, ώστε σταδιακά η εικόνα να θυμίζει μάλλον ένα κύκλο με συνεχώς ελλατούμενο μέγεθος.[11]
Επιπλέον, το μάτι μπορεί να συνταυτιστεί με ένα μεμονωμένο χρώμα μόνο αν εξαναγκαστεί. Κάτι τέτοιο όμως συμβαίνει μόνο στιγμιαία. Κάθε φωτεινό σημείο δε διεγείρει απλώς ένα σημείο πάνω στον αμφιβληστροειδή, αλλά ένα κύκλο γύρω του , έτσι ώστε σε μία φωτεινή επιφάνεια το φως επεκτείνεται πέρα από τα αντικειμενικά όρια αυτής της επιφάνειας. [12]
Παράλληλα το χρώμα βιώνεται ψυχικά και συμβολικά έχοντας τεράστιες επιπτώσεις στην αντίληψη. Έτσι με την εξαναγκαστική οπτική μονοτονία ενδυναμώνονται αισθήματα κατωτερότητας και εξευτελισμός του ψυχικού κόσμου του κρατούμενου.
 
Και οι τρεις παραπάνω χωρικές συνθήκες , η απουσία φυσικού φωτός, η επιβολή έντονου τεχνητού φωτισμού και η εξαναγκαστική οπτική μονοχρωμία σε συνδυασμό με τα ανακλαστικά μεταλλικά αντικείμενα (πόρτες από χάλυβα, κάγκελα, φακοί) συντελούν στην αποστέρηση του ύπνου που αποτελεί έναν από τους πιο στρεσσογόνους παράγοντες για την ανάπτυξη ψυχωσικών συνδρόμων. Από μόνη της, η αποστέρηση ύπνου μπορεί να προκαλέσει ψύχωση σε φυσιολογικά άτομα που δεν έχουν άλλα σωματικά ή συναισθηματικά stress.
 
Ακουστική
Οι άνθρωποι έχουν έντονα την ανάγκη να νιώθουν ότι ελέγχουν το περιβάλλον τους. Ένας χώρος, ο οποίος έχει φασαρία παρουσιάζει δυσκολίες και αποτρέπει τον έλεγχο του περιβάλλοντος. Οι πηγές θορύβου στα λευκά κελιά ανάλογα με τη φυλακή είναι συνήθως μη απαραίτητες, πολυάριθμες και δυνατές (υψηλά επίπεδα dB). Παραδείγματα κοινών πηγών περιλαμβάνουν ηλεκτρο­μηχανολογικές εγκαταστάσεις, συναγερμούς, εξοπλισμό, μεταλλικές κατασκευές.  Ακόμη και η μουσική χρησιμοποιείται αρνητικά καθώς πολλές φορές εξαναγκάζουν τους κρατούμενους να ακούν  μουσική σε υψηλά dB και επιλέγοντας λάθος μουσική. Ωστόσο, ειδική μέριμνα έχει δοθεί στο θέμα του σχεδιασμού των τοίχων με στόχο την απάλειψη της αναμετάδοσης του νοήματος, της πληροφορίας.
Οι κρατούμενοι υπόκεινται στο «λευκό» θόρυβο, δηλαδή σε ένα συνεχή, δυνατό απροσδιόριστο θόρυβο/ βόμβο. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αισθητηριακή υπερφόρτωση. Ταυτόχρονα, η έλλειψη ουσιαστικής επικοινωνίας οδηγεί σε αισθητηριακή αποστέρηση και οι ήχοι που ακούγονται μπορεί να προκαλέσουν άγχος
Αερισμός
Χρησιμοποιούνται θύρες ειδικής τεχνολογίας, – χοντρές και εσωτερικά επενδυμένες με σίδερο, έχοντας ένα μικρό παραθυράκι για σερβίρισμα ύπαρξη συμπαγούς πόρτας αντί για σιδεριά, αφαιρεί κάθε δυνατότητα για φυσικό αερισμό των κελιών. Έτσι ο τεχνητός κλιματισμός είναι απαραίτητος στις πτέρυγες των κελιών, και όπου δεν υπάρχει, οι συνθήκες είναι αφόρητες. Όπου υπάρχει κλιματιστικό το ελέγχει η διεύθυνση, αποκτώντας άλλο ένα όργανο τιμωρίας των φυλακισμένων. [13]
Μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον επηρεάζεται κάθε αίσθηση. Επίσης εμφανίζονται προβλήματα στις αρθρώσεις από την υποχρεωτική ακινησία και την αδυναμία άσκησης. Τα επισκεπτήρια αν επιτρέπονται,  είναι πάντα μικρής διάρκειας και λαμβάνουν χώρα σε μικρές ατομικές αίθουσες με αλεξίσφαιρο τζάμι ή ατσάλινο πλέγμα. Τέλος, την απομονωτική κόλαση των κρατουμένων ολοκληρώνουν κάμερες παρακολούθησης σε όλα τα σημεία διαβίωσής τους, με στόχο τη αίσθηση της διαρκής έκθεσης στις αρχές.








ΜΙΚΡΟΣ ΕΠΙΛΟΓΟΣ
 «Ο αρχιτέκτων μιας φυλακής, πρέπει να είναι κατά κάποιον τρόπο και φιλόσοφος και ηθικολόγος, έχοντας πάντα στο νου του, ότι συμβάλλει στην βελτίωση μιας κοινωνικής αθλιότητας».
Γ. Τριανταφυλλίδης
Ο ανθρώπινος οργανισμός λειτουργεί σαν κεραία. Από την άλλη, «η αρχιτεκτονική προσεγγίζει, αντιμετωπίζει, επεξεργάζεται, αναδεικνύει, αξιοποιεί, μορφοποιεί και, τελικά, δημιουργεί χωρικότητα. Η διπλή χωρικότητα αναφέρεται στη θεμελιώδη διάκριση ανάμεσα σε συνειδητή και ασυνείδητη εμπειρία της χωρικότητας.
Η συνειδητή χωρικότητα διέπεται από την αρχή της πραγματικότητας,[…] συγκροτείται με κύριες πτυχές τον συμβατικό  επιχειρησιακό χώρο, τη συνάντηση-συνεύρεση-αλληλεπίδραση προσώπων και πραγμάτων, την πρακτικότητα και την αισθητική.
Η ασυνείδητη χωρικότητα διέπεται από την αρχή της ηδονής, λειτουργεί με όρους πρωτογενούς διαδικασίας και συγκροτείται με κύριες πτυχές τους δυνητικούς χώρους, τις τελεστικές και εικαστικές παραμέτρους, την απεικονιστική παράσταση πραγμάτων, τον αυστηρά προσωπικό, ακοινώνητο μονόλογο, τη μη-συμμεριστή εμπειρία και τη φαντασίωση.»[14] Με άλλα λόγια, η αρχιτεκτονική δημιουργεί το χώρο ο οποίος χαρακτηρίζεται από τη μορφή του (σχήμα, υλικά), τη χρήση του, την ποιότητά του (φως, χρώμα, θερμική και ακουστική άνεση, οσμή) και από τους χρήστες του.
Ωστόσο ο χώρος μας ελέγχει και μας καθορίζει. Ο άνθρωπος δέχεται ισχυρά συναισθήματα από τον χώρο, ο οποίος, τελικά, επηρεάζει την αποδοτικότητα, την ψυχική υγεία και τη σχέση των χρηστών μετα­ξύ τους.
«…ο τρόπος με τον οποίο είναι σχεδιασμένα τα κτίρια και η διακόσμησή τους είναι σημαντικά για την διεύθυνση, το προσωπικό και ομοίως για τους φυλακισμένους. Μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την ατμόσφαιρα μιας φυλακής…»[15]
Woolf, A.
Στην περίπτωση του απομονωτικού εγκλεισμού πραγματώνεται μια πολυδιάστατη προσπάθεια κατακρεούργησης αυτής της διπλής χωρικότητας που μόνο στην παράνοια μπορεί να οδηγήσει. Έρευνες έχουν δείξει ξεκάθαρα ότι η δια­νοητική ικανότητα, ο εγκέφαλος και το νευρικό σύστημα είναι άμεσα επηρεασμένα, είτε θετικά είτε αρνητικά, από τα στοιχεία του περιβάλλοντος[16]. Για τη σωστή λειτουργία του βιολογικού μηχανισμού είναι απαραίτητη η ποικιλία των ερεθισμάτων που δέχεται ο ανθρώπινος οργανισμός. Η κατάσταση της συνεχούς μονοτονίας επιφέρει παθολογικές διαταραχές. Αποδεικνύεται ότι η ευεξία και συνεπώς η απόδοση των ανθρώπων συνδέονται στενά με την ποιότητα του αρχιτεκτονικού χώρου. Η ζωή του καθενός αντικατοπτρίζεται στο πε­ρίβλημά του.
Ο άνθρωπος βλέπει στην κατοικία το συναίσθημα της ασφάλειας και της φροντίδας, όπως νιώθει το βρέφος με το μητρικό περιβάλλον. Ο κρατούμενος  λόγω της εκτεταμένης παραμονής του στον δωμάτιο νοσηλείας, οικειοποιείται τον χώρο και του προσδίδει τον ρόλο της κατοικίας. Η σχέση με τους τοίχους οξύνεται. Το επίπεδο ψυχολογικής λειτουργίας ακολουθεί την ποιότητα του περίγυρού της. Αυτό ακριβώς συνέβη σε μία ασθενή κλεισμένη σε έναν θάλαμο ψυχιατρείου, κακοφωτισμένο και βαμμένο καφέ. Η ασθενής πασάλειβε τους τοίχους με τα περιττώματά της, δείχνοντας έτσι τη δυσαρέσκειά της στον χώρο.
Αυτή η μορφή ιδρυματικής κτηνωδίας το μόνο που καταφέρνει είναι να εκμηδενίζει τους κρατούμενους, να αποκλείει την καλυτέρευση και επανένταξή τους και να εξοργίζει την κοινωνία. Ο  σχεδιασμός  πρέπει να βοηθά  στην αναμορφωτική διαδικασία και να προσφέρει ένα ανθρώπινο περιβάλλον για το προσω­πικό και τους κρατούμενους, στη χειρότερη, όμως, θα πρέπει τουλάχιστον να μην κάνει παραπάνω ζημιά[17].
Ο αρχιτέκτονας πρέπει πάντα να σέβεται την ανθρώπινη αξιοπρέπεια των χρηστών, κυρίως ενός τέτοιου ιδρύματος.








ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ: ΣΥΝΔΡΟΜΑ ΤΟΥ ΕΓΚΛΕΙΣΜΟΥ[18]
 
Τα σύνδρομα μπορεί να είναι αιτιολογικά, παθογενετικά ή μορφολογικά. Με τον όρο «σύνδρομα του εγκλεισμού»  νοείται  ένα σύνολο συμπτωμάτων που εκδηλώνονται από κρατούμενους στο περιβάλλον της φυλακής  και σε άμεση αλληλεπίδραση με αυτό.
 
1)Βραχεία ψυχωσική διαταραχή
Βασικό γνώρισμα της βραχείας ψυχωσικής διαταραχής αποτελεί η ξαφνική έναρξη ενός ψυχωσικού επεισοδίου, με διάρκεια που κυμαίνεται από μια ημέρα έως τριάντα μέρες. Μέτα τη λήξη του επεισοδίου αυτού, το άτομο επανέρχεται στο προηγούμενο επίπεδο λειτουργικότητας. Τα συμπτώματα αυτής της διαταραχής συνιστούν οι παραληρητικές ιδέες, οι ψευδαισθήσεις, ο αποδιοργανωμένος λόγος και η έντονα  αποδιοργανωμένη συμπεριφορά. Το άτομο δείχνει έντονα αναστατωμένο, με σύγχυση και εκδηλώνει ταχεία εναλλαγή συναισθημάτων. Η αιτιολογία της διαταραχής αυτής, στα πλαίσια της φυλακής σχετίζεται με στρες που προκαλείται από εξωτερικούς παράγοντες και με την προσωπικότητα του ατόμου.
 
2)Σύνδρομο Ganser
To σύνδρομο Ganser αποτελεί ένα είδος διαταραχής οι οποίες χαρακτηρίζονται από διάσχιση ή διάσπαση στις συνήθως συντεθειμένες λειτουργίες της συνείδησης, της μνήμης, της ταυτότητας ή της αντίληψης του περιβάλλοντος, που μπορεί να είναι ξαφνική ή προοδευτική, παροδική ή χρόνια. Βασικό κοινό στοιχείο σε όσα άτομα εμφανίζουν το σύνδρομο Ganser, το οποίο είναι αρκετό για να αποδοθεί αυτή η διάγνωση, αποτελεί η αδυναμία του ατόμου να απαντήσει με ακρίβεια σε εύκολες ερωτήσεις, στις οποίες απαντά κατά προσέγγιση. Πρόκειται για αναστρέψιμη διαταραχή, η οποία εμφανίζεται ως επί το πλείστον σε συνθήκες εγκλεισμού και ειδικότερα , σε σχέση με τους κρατούμενους, σε καθεστώς απομόνωσης. Μετά την επαναφορά σε κανονικά πλαίσια εγκλεισμού, τα συμπτώματα υποχωρούν σταδιακά.
Τα διαγνωστικά κριτήρια για τον καθορισμό του συνδρόμου αυτού είναι:
α)το Vorbeireden
Το Vorbeireden, αφορά την τάση του ατόμου να απαντά κατά προσέγγιση  σε εύκολες ερωτήσεις.
β) συμπτώματα μετατροπής
Τα συμπτώματα μετατροπής περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, αναλγησία και το αντίθετο, αισθητηριακές διαταραχές και κινητικές διαταραχές, όπως παράλυση.
γ) θόλωση της συνείδησης
Η θόλωση της συνείδησης αφορά μειωμένα επίπεδα εγρήγορσης του ατόμου. Σχετικές με το κριτήριο αυτό είναι και κάποιας μορφής διαταραχές των γνωστικών λειτουργιών  όπως,  προβλήματα στον προσανατολισμό του ατόμου, στην συγκέντρωση και τη μνήμη.
δ) ψευδαισθήσεις
 
3)Πυρετός της πύλης
Ο πυρετός της πύλης περιγράφει την ιδιαίτερη ψυχολογική κατάσταση των κρατουμένων εκείνων που πρόκειται να αποφυλακιστούν από το σωφρονιστικό ίδρυμα, ειδικότερα μετά την έκτιση μακρόχρονής ποινής.
Βασικά γνωρίσματα του «πυρετού της πύλης» αποτελούν το άγχος, η ανησυχία και η ευερεθιστότητα, ενώ σε κάποιες περιστάσεις είναι δυνατόν να εκδηλωθούν από κάποιους συμπτώματα υπομανίας, συνήθως παρουσιάζονται ένα μήνα πριν την αποφυλάκιση και παραμένουν έως έξη μήνες. Χαρακτηριστικά σημεία του «πυρετού της πύλης» αποτελούν ο φόβος, ο θυμός, η αδυναμία αντιμετώπισης του παρόντος, η εσωτερική ταραχή και ανησυχία, η ευερεθιστότητα, η σύγχυση ανάμεσα στο παρελθόν και το μέλλον, η ιδιαίτερη ευφορία, οι έντονοι πονοκέφαλοι, οι γαστρεντερικές παρενοχλήσεις, η αϋπνία κι η ψυχοκινητική διέγερση.Η προσωπικότητα των εγκλείστων , η ποιότητα των σχέσεων που διατήρησαν  κατά την διάρκεια του εγκλεισμού τους και η υποστήριξη που έλαβαν, το επίπεδο των επαγγελματικών τους προσόντων, άλλα και η διάρκεια της ποινής τους παίζουν καθοριστικό ρόλο στην εκδήλωση και την ένταση του συνδρόμου.
***
 
[1] Gappell, Millicent [1991], “Psychoneuroimmunology”, Marberry, Sarah O., Innovations in Healthcare Design, pp.115, Canada: Wiley
[2] Control Unit Prisons (SHU), Frank Atwood, http://www.geocities.com/CapitolHill/Rotunda/4027/shucontrolunits.htm, 2003, σελ.6
[3] Ιsolation International Platform Against Isolation, Special Issue 1, April 2003, pg13
[4] Τόσο η επιλογή των υλικών, όσο και η μορφή των επίπλων, αποκαλύπτουν τη βασικότερη αρχή σχεδιασμού: «οι φυλακές δέχονται τα πιο καταστροφικά στοιχεία της κοινωνίας, τα οποία κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού τους, έχουν άπειρο χρόνο για να δώσουν διέξοδο στις πιο καταστροφικές τους ορμές. Γι’ αυτό το λόγο οι τοίχοι, τα έπιπλα, ο εξοπλισμός, πρέπει να είναι ουσιαστικά άθραυστα.» Φυσικά, και οι  κρατούμενοι οδηγούνται σε τέτοιου είδους αντιδράσεις, παρατηρείται μια βίαιη και βανδαλική συμπεριφορά προς τον χώρο της φυλακής ως ξέσπασμα για την παραμονή τους εκεί.. Σημαντικό επιπλέον, σε αυτό το σημείο να αναφερθεί εδώ ότι η αρχιτεκτονική, όπως και το ανθρώπινο υποκείμενο, ζουν, αναπνέουν και δρουν μέσα σε μια διπλή χωρικότητα.  Η προσπάθεια εξάυλωσης του χώρου των κρατουμένων επιχειρείται λοιπόν με πολλούς τρόπους . Σε σχέση με τη λογική του ελάχιστου και την αξία του διακόσμου αναφέρεται: «Ο διάκοσμος αντιπροσωπεύει αρχιτεκτονικά αναγκαίο έκδοχο (σύστημα επενδύσεων, προσδιορισμών και στίξης της δομής), που καθιστά το αρχιτεκτόνημα όχι απλά αποτελεσματικό με όρους ανάγκης, αλλά ενδιαφέρον-αποδεκτό-επιθυμητό με όρους φαντασίωσης. Ο διάκοσμος, έστω και στην έσχατα μινιμαλιστική μορφή του, αποτελεί το αναπόφευκτο τεκμήριο της επένδυσης των αναγκών με φαντασιώσεις, του επικαθορισμού των λειτουργιών από την επιθυμία, της εγγραφής του αρχιτεκτονήματος στη διπλή χωρικότητα.»
Ν.Σιδέρης, Η διπλή χωρικότητα, http://siderman.gr/books/architecture/73-διπλι-χωρικότθτα.html
Η αιτία του συνδρόμου Ganser είναι άγνωστη ωστόσο έχει συσχετισθεί ιδιαίτερα με το καθεστώς της απομόνωσης. Η αισθητηριακή αποστέρηση που συνδέεται με την απόμονωση συνιστά ένα στρεσογόνο παράγοντα που μπορεί να πυροδοτήσει την εκδήλωση του συνδρόμου. Το σύνδρομο αυτό εμφανίζεται στους έγκλειστους, σε ασθενείς με εγκεφαλική αιμορραγία κι άτομα που εκδηλώνουν χρόνιες ψυχωσικές διαταραχές. Στους έγκλειστους το σύνδρομο αυτό έχει συσχετισθεί με την περίοδο της προφυλάκισης, την περίοδο αναμονής της δίκης και με το καθεστώς της απομόνωσης, ενώ παράλληλα θεωρείται ότι εκδηλώνεται συχνότερα από άτομα που ανήκουν σε μειονότητες.
[6] http://en.wikipedia.org/wiki/Sensory_deprivation
[7] Ίδετε παράρτημα Σύνδρομα του Εγκλεισμού
[8]  Psychopathological effects of solitary confinement, Stuart Grassian MD, American Journal of Psychiatry, http://www.intd.net/scott/sgrassian_1183.html, 1983, σελ.4-5
[9] «Στην ειδική μονάδα κράτησης της Indiana η λάμπα έντασης 40 Watt βρίσκεται πάνω από την τουαλέτα. Ανάμεσα στις 9:00μμ και τις 5:00πμ την ελέγχει ο κρατούμενος, ενώ την υπόλοιπη ώρα ελέγχεται από τη διεύθυνση και είναι συνήθως ανοικτή. Ακόμα όμως και όταν είναι κλειστή υπάρχει ένα νυχτερινό φως των 7 Watt αναμμένο.» Cold Storage – Supermaximum security confinement in Indiana, Human Rights Watch, http://www.hrw.org/reports/1997/usind/, 1997, σελ.17
[10]Johann Wolfgang von Goethe, ‘’ Θεωρία των Χρωμάτων’’, PRINTA /ΣΤΙΣ ΠΗΓΕΣ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ, Αθήνα 2008, σελ.94
[11] Johann Wolfgang von Goethe, ‘’ Θεωρία των Χρωμάτων’’, PRINTA /ΣΤΙΣ ΠΗΓΕΣ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ, Αθήνα 2008, σελ.90-91
[12] Οπσελ.88
[13] Στην ειδική μονάδα κράτησης της Indiana «κατά τη διάρκεια της θητείας του διευθυντή Right, το κλιματιστικό ορισμένες φορές ρυθμιζόταν πολύ χαμηλά (στους μηδέν βαθμούς Κελσίου), ως τιμωρητικό μέτρο, αφήνοντας τους κρατούμενους να παγώνουν στα κελιά τους.» Cold Storage – Supermaximum security confinement in Indiana, Human Rights Watch, http://www.hrw.org/reports/1997/usind/, 1997, σελ.19
[14] Ν.Σιδέρης, Η διπλή χωρικότητα, http://siderman.gr/books/architecture/73-διπλι-χωρικότθτα.html
[15] Woolf, A. and Tumim, S. [1991], Prison Disturbannces April 1990
[16] Gappell, Millicent [1991], “Psychoneuroimmunology”, Marberry, Sarah O., Innovations in Healthcare Design, pp.115, Canada: Wiley
[17] Fairweather Leslie [2000], Prison Architecture – policy, design and experience, pp.33
[18] http://kratoumenoi.blogspot.gr/2010/12/blog-post_1961.html
***
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
  1. Foucault, Michel [1975], [2011] Επιτήρηση και Τιμωρία, Η Γέννηση της Φυλακής, εκδόσεις ΠΛΕΘΡΟΝ, Αθήνα
  2. Gappell, Millicent [1991], Psychoneuroimmunology, Marberry, Sarah O., Innovations in Healthcare Design, Canada: Wiley
  3. Goethe, Johann Wolfgang, Θεωρία των Χρωμάτων, PRINTA /ΣΤΙΣ ΠΗΓΕΣ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ, Αθήνα 2008
  4. Woolf, A. and Tumim, S. [1991], Prison Disturbannces, April 1990
  5. Fairweather Leslie [2000], Prison Architecture – policy, design and experience, Oxford: Architectural Press.
Ιστότοποι
  1. Σημειώσεις για την Αρχιτεκτονική και την Ψυχανάλυση του Νίκου Σιδέρη http://siderman.gr/books/architecture.html
  2. Control Unit Prisons (SHU), Frank Atwood, http://www.geocities.com/CapitolHill/Rotunda/4027/shucontrolunits.htm, 2003
  3. http://kratoumenoi.blogspot.gr/2010/12/blog-post_1961.html
  4. Psychopathological effects of solitary confinement, Stuart Grassian MD, American Journal of Psychiatry, http://www.intd.net/scott/sgrassian_1183.html, 1983,
  5. Cold Storage – Supermaximum security confinement in Indiana, Human Rights Watch, http://www.hrw.org/reports/1997/usind/, 1997, σελ.19
  6. http://fanthis.blogspot.gr/2012/01/blog-post_1042.html
Περιοδικά
  1.  ISOLATION international Platform Against isolation [2003], Special Issue 1
  2. 2 years of resistance against isolation, SILENT DEATH, TORTURE, TAYAD Komite Nederlands
  3. Ο ΑΓΩΝΑΣ στην Τουρκία και το Κουρδιστάν [2000], τεύχος 21ο, Κύπρος
  4. Ο ΑΓΩΝΑΣ στην Τουρκία και το Κουρδιστάν [2001], τεύχος 22ο, Κύπρος
  Διαλέξεις
  1. Στενού, Μυρτώ, [2010], Η Αρχιτεκτονική ως εργαλείο της πολιτικής του Σωφρονισμού
  2. Βουρεκάς Κώστας, Ελευθεριάδης Χρήστος [2003], Η εξέλιξη της αρχιτεκτονικής των φυλακών απομόνωσης
  3. Αγγελάκη, Μ και Κουρμουλάκη, Α [2008],  Η Αρχιτεκτονική των φυλακών ως μέρος του Σωφρονιστικού Συστήματος




Τρίτη 4 Νοεμβρίου 2014

Συνέντευξη με την Αναρχική Επαναστατική Δράση (DAF) στην εφημερίδα Meydan



















































μετάφραση: αναρχική συλλογικότητα Οκτάνα

Εδώ και δύο χρόνια, στη Ροτζάβα του ανατολικού Κουρδιστάν, οικοδομούνται τα θεμέλια της κοινωνικής επανάστασης. Έχοντας αυτό κατά νου, είναι δύσκολο να αγνοήσουμε το γεγονός ότι η βάση της επίθεσης εναντίον του Κομπάνι είναι οι πολιτικές σκοπιμότητες του Τουρκικού Κράτους και του διεθνούς καπιταλισμού. Οι Abdülmelik Yalcin and Merve Dilber από την Αναρχική Επαναστατική Δράση (Revolutionary Anarchist Action) βρέθηκαν στο Suruc στα σύνορα με το Κομπάνι, από τη πρώτη μέρα της αντίστασης εναντίον των προσπαθειών συσκότισης της επανάστασης του λαού, σε ένδειξη αλληλεγγύης με τους ανθρώπους της περιοχής. Μιλήσαμε μαζί τους για την αντίσταση του Κομπάνι και για την Επανάσταση στη Ροτζάβα.
Από την αρχή της αντίστασης στο Κομπάνι, οργανώσατε πολλές διαδηλώσεις, μοιράσατε κείμενα και αφίσες. Επίσης συμμετείχατε στην «ανθρώπινη αλυσίδα ελέγχου των συνόρων» που οργανώθηκε στα χωριά του Suruc κοντά στα σύνορα με το Κομπάνι. Ποιος ήταν ο σκοπός που πήγατε εκεί; Μπορείτε να μας πείτε τι ζήσατε εκεί;
M.D: Εξαιτίας της Επανάστασης στη Ροτζάβα τα σύνορα μεταξύ των περιοχών του Κουρδιστάν που βρίσκονται σε συριακά και τουρκικά εδάφη άρχισαν να εξαφανίζονται. Το τουρκικό κράτος μάλιστα προσπάθησε να χτίσει ένα τείχος προκειμένου να σταματήσει αυτό το φαινόμενο. Εν μέσω ενός πολέμου προς όφελος του παγκόσμιου καπιταλισμού και των κρατών της περιοχής, οι Κούρδοι της Συρίας κατάφεραν να κάνουν το άλμα προς τη κοινωνική επανάσταση. Εξαιτίας αυτού του άλματος γεννήθηκε ένα αληθινό μέτωπο για την ελευθερία του λαού και στο Κομπάνι ξεκίνησε μια πλήρης επίθεση εναντίον της επανάστασης από το ISIS, ενός βίαιου μηχανισμού δημιούργημα του παγκόσμιου καπιταλισμού. Σαν αναρχικοί επαναστάτες, όταν αντιληφθήκαμε την κατάσταση στο Κομπάνι και σε όλη τη Ροτζάβα, ήταν αδύνατον να μην εμπλακούμε άμεσα σ’ αυτή. Ενώ τα σύνορα μεταξύ κρατών καταργούνται, είναι ζωτικό να δείξεις αλληλεγγύη στους ανθρώπους που αντιστέκονται στο Κομπάνι. Είμαστε στον 15ο μήνα της Επανάστασης της Ροτζάβα. Σ’ αυτούς τους 15 μήνες, οργανώσαμε πολλές συλλογικές πορείες, μοιράσαμε πολλά κείμενα και κάναμε αφισοκολλήσεις. Κατά τη διάρκεια του τελευταίου κύματος επιθέσεων εναντίων της επανάστασης στο Κομπάνι, αυτή η προηγούμενη δράση μας συνεχίστηκε σταθερά. Παρόλα αυτά έπρεπε να πάμε στα σύνορα με το Κομπάνι για να χαιρετήσουμε την μάχη του κουρδικού λαού για λευτεριά εναντίον των επιθέσεων της συμμορίας του ISIS. Τη νύχτα της 24ης Σεπτεμβρίου ξεκινήσαμε απ’ τη Κωνσταντινούπολη για τα σύνορα με το Κομπάνι. Έπειτα συναντήσαμε τους συντρόφους που έφτασαν λίγο αργότερα και μαζί  ξεκινήσαμε να φτιάχνουμε την ανθρώπινη αλυσίδα – φύλακα των συνόρων στο χωριό Boydê στα ανατολικά του Κομπάνι. Υπήρχαν εκατοντάδες εθελοντές σαν εμάς που ήρθαν από διαφορετικές περιοχές της Ανατολίας και της Μεσοποταμίας στα σύνορα με σκοπό να σχηματιστεί μια ανθρώπινη αλυσίδα μήκους 25Κm κατά μήκους της συνοριογραμμής, σε διαφορετικά χωριά όπως Boydê, Bethê, Etmankê and Dewşan. Ένας από τους στόχους της ανθρώπινης αλυσίδας ήταν να σταματήσει άντρες, όπλα και εφοδιασμό που προορίζονταν για το ISIS από το τουρκικό Κράτος, το οποίο υποστηρίζει το ISIS όπως είναι σε όλους γνωστό. Στα χωριά των συνόρων η ζωή έχει μετατραπεί σε μια κοινοτική ζωή, παρά τις συνθήκες πολέμου. Άλλος ένας στόχος της ανθρώπινης αλυσίδας ήταν να δράσουμε αλληλέγγυα προς τους ανθρώπους του Κομπάνι, οι οποίοι ήταν εγκλωβισμένοι στα σύνορα για βδομάδες και οι οποίοι δέχονταν επιθέσεις και από τις τουρκικές δυνάμεις της στρατιωτικής αστυνομίας (jandarma). Στις πρώτες μέρες που ήμασταν εκεί καταφέραμε να κόψουμε τα σύρματα και να περάσουμε στο Κομπάνι μαζί με ανθρώπους που ήρθαν απ’ τη Κωσταντινούπολη.
Μπορείτε να μας πείτε τι έγινε αφού περάσατε τα σύνορα για το Κομπάνι;
Α.Υ: Από τη στιγμή που περάσαμε τα σύνορα, μας υποδέχτηκαν με τεράστιο ενθουσιασμό. Στα χωριά του Κομπάνι που βρίσκονται στα σύνορα, όλοι, νέοι και γέροι, ήταν στους δρόμους. Οι αντάρτες των YPG και YPJ χαιρέτησαν τη παραβίαση των συνόρων πυροβολώντας στον αέρα. Πορευτήκαμε στους δρόμους του Κομπάνι και αργότερα συνομιλήσαμε με ανθρώπους απ’ τη περιοχή και με αντάρτες των YPG και YPJ που υπερασπίζονται την επανάσταση. Είναι πολύ σημαντικό το γεγονός ότι σύνορα μεταξύ ανθρώπων, τα οποία τα κράτη δημιούργησαν συντρίβονται μ’ αυτό το τρόπο. Αυτή η ενέργεια η οποία συνέβη σε συνθήκες πολέμου, δείχνει για άλλη μια φορά ότι τις εξεγέρσεις και τις επαναστάσεις δεν μπορούν να τις σταματήσουν τα σύνορα των κρατών.
Υπήρξαν αρκετές ειδήσεις για ανθρώπους που συμμετείχαν στην «ανθρώπινη αλυσίδα ελέγχου των συνόρων» και για τον τοπικό πληθυσμό κοντά στα σύνορα που δέχτηκαν επιθέσεις από τη στρατιωτική αστυνομία και από απλούς μπάτσους. Τι προσπαθεί το Τουρκικό Κράτος να πετύχει με την επιβολή αυτού του κλίματος εκφοβισμού στα σύνορα; Τι πιστεύετε γι’ αυτό;
Α.Υ: Ναι, είναι αλήθεια ότι η πολιτική του Τούρκικου Κράτους είναι να επιτεθεί στον καθένα που συμμετέχει στην αλυσίδα των συνόρων και στους ανθρώπους που ζουν στα χωριά των συνόρων, καθώς και στον καθένα απ’ το Κομπάνι που προσπαθεί να περάσει τα σύνορα. Κάποιες φορές αυτές οι επιθέσεις συμβαίνουν αραιά και κάποιες φορές κρατάν για μέρες. Είναι φανερό ότι κάθε επίθεση έχει τη δική της αιτία καθώς και το δικό της σκοπό. Παρατηρήσαμε ότι κατά τη διάρκεια κάθε στρατιωτικής επίθεσης, φορτηγά μετέφεραν υλικό στη άλλη πλευρά των συνόρων. Δεν είμαστε σίγουροι για το ακριβές περιεχόμενο αυτών των αποστολών προς το ΙSIS. Παρόλα αυτά μπορούσαμε να καταλάβουμε από την ισχύ των επιθέσεων ότι κάποιες φορές γινόταν προκειμένου να μπορέσει κόσμος να περάσει τα σύνορα και να προσχωρήσει στο ISIS, κάποιες για να σταλούν πολεμοφόδια και κάποιες για παροχή ειδών πρώτης ανάγκης προς το ISIS. Αυτές οι αποστολές μερικές φορές γινόταν με οχήματα με επίσημους αριθμούς κυκλοφορίας και κάποιες φορές από συμμορίες που έκαναν λαθρεμπόριο με κρατική αρωγή. Αυτές οι κρατικά χρηματοδοτούμενες συμμορίες, έκλεβαν την ιδιοκτησία των ανθρώπων απ’ το Κομπάνι, που περίμεναν στα σύνορα. Η στρατιωτική αστυνομία, απ’ την άλλη, προκειμένου να επιτρέψει τους ανθρώπους να περάσουν τα σύνορα τους ζητούσε τεράστια προμήθεια. Βέβαια οι πολιτικές του κράτους εναντίον του τοπικού πληθυσμού είναι οι ίδιες για χρόνια. Εξαιτίας όμως των πολεμικών συνθηκών, αυτές οι πολιτικές έγιναν πολύ περισσότερο φανερές τώρα. Οι επιθέσεις στα σύνορα διεξάγονται με σκοπό να τρομοκρατήσουν τους ανθρώπους της αλυσίδας ελέγχου των συνόρων και των ανθρώπων των χωριών των συνόρων.
Παρόλο που το τουρκικό κράτος το αρνείται, ήταν περισσότερο ή λιγότερο γνωστό ότι υποστηρίζει το ISIS. Παρόλα αυτά, μας λέτε ότι τώρα ότι υπάρχουν άτομα που περνούν τα σύνορα για να εισχωρήσουν στο ISIS. Έτσι είναι φανερό σ’αυτή τη περιοχή ότι το τουρκικό κράτος υποστηρίζει τον ISIS. Πως λειτουργεί αυτή η στήριξη στα σύνορα;
M.D: Το τουρκικό κράτος αρνούταν πεισματικά ότι στηρίζει το ISIS. Παρόλα αυτά, σε κάθε άρνησή του, μια νέα αποστολή οργανωνόταν στα σύνορα. Πολλές απ’αυτές τις αποστολές ήταν τόσο μεγάλες που δεν περνούσαν απαρατήρητες. Για παράδειγμα, διάφορα οχήματα έφεραν ‘’πακέτα βοήθειας’’ στα σύνορα. Υπήρξαμε μάρτυρες στην αποστολή δεκάδων ‘’οχημάτων υπηρεσίας’’ με μαύρα παράθυρα που πέρασαν τα σύνορα. Κανείς δεν αναρωτιέται πραγματικά τι υπήρχε μέσα σ’αυτά τα οχήματα. Όλοι γνωρίζουμε ότι οι ανάγκες του ISIS ικανοποιήθηκαν μέσω αυτού του δρόμου.
Μπορείτε να μας εξηγήσετε την ιστορική αλλά και σε πραγματικό χρόνο σημασία για τους αναρχικούς επαναστάτες να αγκαλιάσουν την αντίσταση στο Κομπάνι και την επανάσταση στη Rojava, ειδικά σ’αυτή τη χρονική περίοδο;
Α.Υ: Η αντίσταση στο Κομπάνι και η επανάσταση στη Rojava δεν πρέπει να αναλύεται ξεχωριστά από την μακρά ιστορία αγώνων των Κούρδων για ελευθερία. Στην περιοχή που ζούμε, ο αγώνας των Κούρδων για ελευθερία ονομαζόταν ‘’Το Κουρδικό ζήτημα’’. Για χρόνια, παρουσιαζόταν λανθασμένα ως ένα πρόβλημα που δημιουργείται από τους ανθρώπους και όχι από το κράτος. Το επαναλαμβάνουμε: αυτός είναι ο αγώνας των Κούρδων για ελευθερία. Το μοναδικό πρόβλημα εδώ είναι το κράτος. Οι Κούρδοι μάχονται για την ανάγκη της ύπαρξης τους ενάντια στις καταστροφικής και αντιδραστικής πολιτικής που ασκεί διαχρονικά η δημοκρατία της Τουρκίας και ενάντια σε άλλες πολιτικές δυνάμεις της περιοχής, για εκατοντάδες χρόνια. Αυτός ο αγώνας δίνεται ενάντια στο κράτος και τον καπιταλισμό με την οργανωμένη δύναμη του λαού. Το σλόγκαν ”Το PKK είναι οι άνθρωποι, οι άνθρωποι είναι εδώ” κάνει ξεκάθαρο, σε κάθε άτομο, ποιος είναι ο πολιτικός φορέας και ποιος είναι η οργανωμένη δύναμη. Από τότε που παγιώσαμε την αντίληψή μας στον αγώνα, σε διάφορα επίπεδα, η σχέση μας με τους Κούρδους και τη κουρδική κοινωνία αλλά και την οργάνωση των Κούρδων διατρέχεται από αμοιβαία εμπιστοσύνη. Βασίζουμε αυτή τη σχέση πάνω στην οπτική που έχουν οι Κούρδοι για τον αγώνα. Στον αγώνα των ανθρώπων για ελευθερία, τα αναρχικά κινήματα πάντα λειτουργούσαν καταλυτικά. Σε μια εποχή που ο σοσιαλισμός δεν υπήρχε στην Ευρώπη, όταν δεν υπήρχαν θεωρίες που ονομάζονταν ‘’Το δικαίωμα των εθνών να επιλέγουν το πεπρωμένο τους’’ το αναρχικό κίνημα έπαιρνε διαφορετικές μορφές σε διαφορετικές περιοχές του κόσμου στον αγώνα των ανθρώπων για ελευθερία. Για να το κατανοήσουμε αυτό αρκεί να δούμε την επιρροή του αναρχισμού στους λαικούς αγώνες  σ’ένα μεγάλο γεωγραφικό εύρος απ’την Ινδονησία μέχρι το Μεξικό. Επίσης, ούτε η επανάσταση στη Rojava ούτε η επανάσταση των Ζαπατίστας στη Τσιάπας ταιριάζει με τον κλασσικό ορισμό του αγώνα των εθνών για ελευθερία. Το έθνος ως πολιτικός όρος εμπεριέχει εν γένει την έννοια του κράτους. Ως εκ τούτου, όταν αναλογιζόμαστε τον αγώνα του λαού για αυτοοργάνωση εκτός κράτους, πρέπει να κρατήσουμε απόσταση απ΄τη λογική του έθνους. Απ’την άλλη πλευρά, η προσέγγισή μας δεν αποσκοπεί στο να ταυτίσει ή να παρομοιάσει την αντίσταση στο Κομπάνι με άλλα ιστορικά παραδείγματα. Σήμερα, διάφορες ομάδες μνημονεύουν διάφορες ιστορικές περιόδους και παρομοιάζουν την αντίσταση στο Κομπάνι με αυτές. Παρόλα αυτά, πρέπει να γίνει γνωστό ότι η αντίσταση στο Κομπάνι είναι η αντίσταση στο Κομπάνι, το ίδιο και η επανάσταση στη Rojava. Αν κάποιος θέλει να συσχετίσει την επανάσταση στη Rojava, που έβαλε τις βάσεις για την κοινωνική επανάσταση, μπορεί να διερευνήσει την κοινωνική επανάσταση που πραγματοποιήθηκε στην Ιβηρική χερσόνησο.
Παρόλο που η αντίσταση στο Κομπάνι λαμβάνει χώρα εκτός των ορίων του τουρκικού κράτους, διαδηλώσεις αλληλεγγύης συμβαίνουν σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Ποια είναι η εκτίμησή σας για την επιρροή της αντίστασης στο Κομπάνι -στην πραγματικότητα της επανάστασης στη Rojava- ιδιαίτερα στην περιοχή της Ανατολίας αλλά επίσης και στη Μέση Ανατολή και σε παγκόσμιο επίπεδο; Τι αποτελέσματα πιστεύετε ότι θα έχει η επιρροή αυτή;
  
Μ.D: Τα καλέσματα για serhildan (κούρδικη λέξη για την εξέγερση) εισακούστηκαν στην Ανατολία, ειδικά στις πόλεις που ανήκουν στο Κουρδιστάν. Ξεκινώντας απ΄την πρώτη νύχτα των διαδηλώσεων όλοι στους δρόμους χαιρέτιζαν την κουρδική αντίσταση και την εξέγερση στη Rojava ενάντια στις ομάδες του ISIS και τον υποστηρικτή τους, το τουρκικό κράτος. Ειδικότερα στις πόλεις του Κουρδιστάν, το κράτος επιτέθηκε στην εξέγερση με τις δυνάμεις καταστολής και τις παρακρατικές του οργανώσεις. Το κράτος με τις οργανώσεις Hizbulkontra (σύνθετη λέξη για να προσδιορίσει ταυτόχρονα τις λέξεις Hezbollah και Contra-T.N) τρομοκρατούσε το Κουρδιστάν και δολοφόνησε 43 αδέρφια μας. Αυτές οι επιθέσεις καταδεικνύουν πόσο πολύ φοβάται το τουρκικό κράτος την εξέγερση στη Rojava και την πιθανότητα ότι μια τέτοια επανάσταση θα μπορούσε να επεκταθεί και εντός του τουρκικού κράτους. Επιτιθέμενοι με την απελπισία που προκαλεί ο φόβος, το τούρκικο κράτος και ο παγκόσμιος καπιταλισμός έχουν έναν ακόμα φόβο  στην περιοχή της Μέσης Ανατολής. Στη Μέση Ανατολή, παρόλα τα σχέδια λεηλασίας και κατασκευασμένης βίας, η κοινωνική επανάσταση κατάφερε να κερδίσει έδαφος. Το γεγονός αυτό κατάφερε να ανατρέψει τα σχέδια του παγκόσμιου καπιταλισμού και των περιφερειακών, της περιοχής, κρατών. Τα παραπάνω προκάλεσαν τέτοια αναστάτωση που παρ’όλη τη διαφθορά, η κοινωνική επανάσταση κατάφερε να εδραιωθεί στη Rojava. Αυτή η επανάσταση έδωσε απάντηση στις αμφιβολίες για το αν η επανάσταση μπορεί να συμβεί σ’αυτή τη περιοχή αλλά και παγκόσμια. Ενίσχυσε την εμπιστοσύνη στην ιδέα της επανάστασης ιδιαίτερα στους ανθρώπους της περιοχής αλλά και σε παγκόσμια κλίμακα. Ο στόχος όλων των κατά τόπους κοινωνικών επαναστάσεων στην ιστορία είναι να επιτευχθεί μια παγκόσμια κοινωνική επανάσταση. Με βάση τη διεθνιστική αντίληψη καλέσαμε όλες τις αναρχικές ομάδες παγκοσμίως να δράσουν αλληλέγγυα προς την κουρδική αντίσταση στο Κομπάνι και την επανάσταση στη Rojava. Με το κάλεσμα μας για αλληλεγγύη , αναρχικοί από διαφορετικά μέρη του κόσμου από τη Γερμανία ως την Αθήνα, τις Βρυξέλλες, το Άμστερνταμ, το Παρίσι και την Νέα Υόρκη πραγματοποίησαν διαδηλώσεις. Χαιρετίζουμε για ακόμη μια φορά όλες τις αναρχικές οργανώσεις που έλαβαν το κάλεσμα μας, οργάνωσαν διαδηλώσεις αλληλεγγύης καθώς και αυτούς που έμειναν εδώ μαζί μας στην ανθρώπινη αλυσίδα ελέγχου των συνόρων.
Ξεκινώντας απ’τις πρώτες μέρες της επίθεσης του ISIS, τα τούρκικα ΜΜΕ που συνεργάζονται με το τούρκικο κράτος κατασκεύασαν ένα σωρό από ‘’ειδήσεις’’ που δήλωναν πως το Κομπάνι κινδυνεύει να χάσει. Παρόλα αυτά, αυτό που καταλαβαίνουν τώρα, σχεδόν ένα μήνα μετά, είναι το εξής: Το Κομπάνι δεν θα πέσει! Ναι το Κομπάνι δεν έπεσε ούτε θα πέσει. Εμείς, ως η εφημερίδα Meydan, χαιρετίζουμε την αλληλεγγύη σας στο Κομπάνι. Υπάρχει κάτι που θα θέλατε να προσθέσετε;
M.D: Εμείς, ως επαναστάτες αναρχικοί, υπήρξαμε μάρτυρες, ζήσαμε και ακόμα βιώνουμε την αήττητη εμπιστοσύνη μας στην επανάσταση, ακόμα και στην περίπτωση πολέμου στην περιοχή μας. Αυτό που συμβαίνει στη Rojava είναι κοινωνική επανάσταση! Αυτή η επανάσταση, όπου τα σύνορα δεν υφίστανται, τα κράτη καθίστανται αδύναμα, τα σχέδια του παγκόσμιου καπιταλισμού διαταράσσονται, θα επεκταθεί στην περιοχή μας. Καλούμε κάθε καταπιεζόμενο να κοιτάξει με τη ματιά του καταπιεζόμενου. Με βάση τα παραπάνω τους καλούμε να υποστηρίξουν τον οργανωμένο αγώνα για κοινωνική επανάσταση. Αυτός είναι ο μόνος δρόμος για να γονιμοποιηθούν οι σπόροι που εμφυτεύτηκαν στη Rojava και να ζήσουμε την διευρυμένη κοινωνική επανάσταση.
Ζήτω η αντίσταση στο Κομπάνι! Ζήτω η επανάσταση στη Rojava!



http://anarsistfaaliyet.org/english/an-interview-with-revolutionary-anarchist-action-on-kobane-we-are-kawa-against-dehaks

Αναδημοσίευση από Eagainst.comhttp://eagainst.com/articles/%CF%83%CF%85%CE%BD%CE%AD%CE%BD%CF%84%CE%B5%CF%85%CE%BE%CE%B7-%CF%84%CE%B7%CF%82-a%CE%BD%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B9%CE%BA%CE%AE%CF%82-%CE%B5%CF%80%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA/

Γιατί Θέλω να Γαμήσω τον Σταύρο Θεοδωράκη*, του Γιάννη-Ορέστη Παπαδημητρίου





















Σημειώσεις για μια ψυχανάλυση που δεν έγινε

Η  είδηση της ψυχανάλυσης του Σταύρου Θεοδωράκη, μου θύμισε τον πάλαι ποτέ συναγωνιστή του, Νίκο Δήμου, όταν σε κείμενο του για τον «Κύκλο των Χαμένων Ποιητών» έγραφε: «Όχι! Εμείς θέλουμε τον δάσκαλο να πηδάει στα τραπέζια και τον πολιτικό ν” αστράφτει στα μπαλκόνια! Θέλουμε φιγούρα, χειρονομία, μπαλαφάρα! Θέλουμε ρητορική, μεγαλοπρέπεια και φανφάρα!». Δεν μπορώ να πω ότι γοητεύτηκα ιδιαίτερα ποτέ από τα γραπτά του Νίκου Δήμου, αλλά θα του αναγνωρίσω την ευστοχία της παραπάνω παρατήρησης, όπως επίσης και ότι –από το branding της ματωμένης Κύπρου και του «Δεν Ξεχνώ», μέχρι την αρθρογραφία του στη Lifo και το Protagon- υπήρξε καταλυτικός για την ιδεολογική διαμόρφωση της νέας μικροαστικής τάξης, χωρίς την οποία το Ποτάμι δεν θα είχε υπάρξει ποτέ.
Θα είχε ενδιαφέρον να ρωτήσουμε τον Νίκο Δήμου τι άποψη έχει, τώρα που «η ρητορική, η μεγαλοπρέπεια και η φανφάρα» έγιναν χαρακτηριστικά του κόμματος του οποίου υπήρξε συνιδρυτής. Φευ• ο Νίκος Δήμου αποχώρησε πολύ νωρίτερα από τη διοργάνωση αυτής της εξτραβαγκάνζας, όταν το Ποτάμι αρνήθηκε να συγκρουστεί με την εκκλησία και την ορθόδοξη πίστη. Όπως φαίνεται, η αποχώρηση αυτή οδήγησε τον Θεοδωράκη προς το ορθόδοξο τόξο και καθώς ο Παΐσιος δεν πήγε καλά στα test groups, δεν σχετίζεται ιδιαιτέρως με τον νεοφιλελευθερισμό και είναι και νεκρός σαν τον Μπέλα Λουγκόζι και τον Φρανκ Σινάτρα, ο «φιλοφιλόσοφος» -όπως προτιμάει ν” αποκαλείται- Στέλιος Ράμφος υπήρξε ιδανική επιλογή.
Όπως αποδείχθηκε, βέβαια, ο Στέλιος Ράμφος έχει μία αρκετά χαλαρή σχέση με την επιστήμη της ψυχανάλυσης. Δεν ακούσαμε για κανέναν φόβο ευνουχισμού, δεν μάθαμε τίποτα για την παιδική ηλικία του Θεοδωράκη και σε καμία περίπτωση το Αυτό του δεν έγινε Εγώ. Αντίθετα, μάλιστα, τα Αυτά και των δύο ήταν αρκετά ανεξέλεγκτα για δυόμιση ώρες, καθώς επαναλάμβαναν με πολλούς διαφορετικούς τρόπους πόσο «καινούργιες» είναι οι ιδέες που κληρονόμησαν από τον νεοφιλελευθερισμό των 70s. Θα έλεγε κανείς ότι ήταν μία συνηθισμένη προπαγανδιστική εκδήλωση ενός κόμματος, αλλά το Ποτάμι ως φορέας του «καινούργιου» δεν τα κάνει αυτά.
Σε μία εποχή τόσης θετικής ενέργειας, όμως, ας μην επιδοθούμε στον αρνητισμό. Όντως, το φωτορεπορτάζ μας δείχνει ότι πολύ «καινούργιο» είχε μαζευτεί στο κοινό, γοητευμένο από τη φρεσκάδα ενός δημοσιογράφου με μακρά θητεία στο μεγαλύτερο κανάλι της χώρας κι ενός διάσημου τηλε-υπερασπιστή κυβερνήσεων: βουλευτές τριών θητειών, επιχειρηματίες των κρατικών επιδοτήσεων, καλλιτέχνες στην τέταρτη δεκαετία των υψηλών κασέ, πανεπιστημιακοί με πόστα-θωρηκτά, δημοσιογράφοι των μεγαλύτερων ομίλων. Κάποιος κακόβουλος ίσως να μιλούσε για το άλλο μισό του βαθέως κράτους που δεν προσεταιρίστηκε τη Χρυσή Αυγή, αλλά το Ποτάμι – ως ιδέα και ως κίνημα, πάντα – προτιμάει τη λεπτότητα.
Σύμφωνα με τα ρεπορτάζ της εκδήλωσης, «το κοινό γελάει σε κάθε ατάκα του Σταύρου», πράγμα διόλου παράδοξο: το κοινό του Ποταμιού, παβλοφικά εκπαιδευμένο στην πρωσοπολατρεία, πάντα ανταποκρίνεται στις σκανταλιές του αρχηγού. Ωστόσο, τα του Καίσαρος τω Καίσαρι και δεν πρέπει να αποδίδονται όλα στις επικοινωνιακές τακτικές του κόμματος. Ο Θεοδωράκης είναι ο ίδιος ένας χαρισματικός ηγέτης, ευπαρουσίαστος, ενθουσιώδης (με ενθουσιασμό που εκτείνεται από τις ιδιωτικοποιήσεις μέχρι το γιουβέτσι), δανδής, αλλά και δρομίσιος. Αυτή η διττή υπόστασή του, η ευκολία με την οποία ελίσσεται σε αλώνια και σαλόνια, είναι που διαμόρφωσε την τηλεοπτική του ταυτότητα: μιλώντας με κρατούμενο φυλακής θα τον ρωτήσει «πώς είναι η ζωή στη φυλάκα;», χωρίς να χρησιμοποιήσει την μπουρζούα εσάνς της «φυλακής» ή της «σοφρωνιστικής μονάδας» που θα ξένιζαν τον συνομιλητή του, αλλά και χωρίς να παραδοθεί στον εκμαυλισμό μέσα από λέξεις όπως «μπουζού» και «ψειρρού».
Είναι ένας πολιτικός με πολιτικές που δεν εκφράζονται ποτέ, εκτός από τις στιγμές που του ξεφεύγουν κατά λάθος. Η πλατιά λαϊκή βάση του Ποταμιού, αποτελούμενη από hipsters, μαρκετίστες, μάνατζερ, γραφίστες, entrepreneurs, επίδοξα στελέχη του χρηματοπιστωτικού τομέα, μαγαζάτορες εξευγενισμένων περιοχών, διαφημιστές και άλλα επαγγέλματα του νέου μικροαστισμού, προσέρχεται κατά συρροή σ” αυτή τη Μέκκα του μετα-ιδεολογικού κόσμου. Δεν δέχονται τις διακρίσεις Αριστερά-Δεξιά, αλλά η Αριστερά έχει καταστρέψει τη χώρα. Δεν τους ενδιαφέρουν η Πολιτική και η Ιστορία, αλλά έχουν θετικότατη άποψη για τις ιδιωτικοποιήσεις και τη Θάτσερ, ενώ η κυβέρνηση πρέπει να ολοκληρώσει τις μεταρρυθμίσεις και η κατοχή και ο εμφύλιος να αποκτήσουν νέα αφήγηση. Αποστρέφονται τον λαϊκισμό και την κοινοτοπία των πολιτικών ομιλιών, εκτός αν φορέσουν τον μανδύα της «ψυχαναλυτικής συνεδρίας» με τον Ράμφο σε σκηνοθεσία Γκορίτσα.
Στο πρόσωπο του Σταύρου Θεοδωράκη παίρνουν σχήμα τα συμφέροντα και οι πεποιθήσεις τους, χωρίς να χρειάζεται να τσαλακώσουν το ίματζ τους με μια στιβαρή πολιτικοποίηση. Δοξάζοντας τον Σταύρο Θεοδωρακή, μετατρέπονται σε ινκόγκνιτο πολίτες, συγκροτούνται ως διαμορφωτές του καθεστώτος και όχι ως απλοί ωφελούμενοί του. Η συμβολική του εξουσία πάνω τους είναι πανίσχυρη και έτσι μπορεί να εξηγηθεί η ασυγκράτητη ηδονή που νιώθουν γι” αυτόν, αυτή που τους κάνει να παραμιλούν κάθε φορά που τον πιάνουν στο στόμα τους. Χωρίς τον Θεοδωράκη, κινδυνεύουν να υποβιβαστούν ξανά στις επαγγελματικές τους ταυτότητες, να μην μπορούν να μεταμφιέσουν την ιδεολογία που βαυκαλίζονται πως δεν έχουν σε «αγάπη για τη χώρα».
Όπως λέει, όμως, η διάσημη σαρκαστική ρήση του –πραγματικού– ψυχαναλυτή Ζακ Λακάν, «αγάπη είναι να δίνεις κάτι που δεν έχεις, σε κάποιον που δεν το θέλει» και το Ποτάμι, πράγματι δεν έχει τίποτα να δώσει. Οι «ιδέες» που συλλέγουν τόσο καιρό μετά κόπων και βασάνων, αφορούν στο μεγαλύτερο μέρος δυνητικές πρωτοβουλίες του ιδιωτικού τομέα. Οι λιγοστές πολιτικές απόψεις που εκφέρουν αποσπασματικά εκπροσωπούνται ήδη με αρκετή βία από το μπλοκ της Δεξιάς. Η κουλτούρα τους υπάρχει διάχυτη στην πολυάριθμη νέα μικροαστική ταξή που ζει τη χρυσή της εποχή στην Αθήνα και αδυνατεί να συγκροτηθεί σε κάτι συνεκτικό. Η μόνη τους συνεισφορά εν τέλει, είναι οι σαλτιμπαγκισμοί σαν την ψυχαναλυτική συνεδρία, οι «πλάτες» στη Δεξιά και το ξέπλυμα στελεχών, τωρινών κι επίδοξων.
Η ηδονή που προκαλείται στους θεατές όταν ο Ράμφος στέκεται στο φως του προβολέα και φωνάζει «Σταύρο, έλα στο φως» είναι απαράμιλλη. Η αερολογία που γίνεται φιλοσοφία, η προπαγάνδα που μαλακώνει στο θέαμα, η κομματική συγκέντρωση που βαφτίζεται ψυχανάλυση, η δεξιά που ντύνεται πρόοδος, ο μικροαστισμός που θεωρεί τον εαυτό του ζώσα παραγωγική δύναμη, η ηρωοποίηση θεσμικών και ξοφλημένων, όλα χτυπάνε τα κατάλληλα κουμπιά στους ποταμιώτες, κάνοντάς τους να νιώθουν κυρίαρχοι στην ελληνική πραγματικότητα που σε στιγμή κρίσης έχει κλονίσει την παραδοσιακή εξουσία. Θα μπορούσε να είναι BDSM χωρίς την ευγένεια του σπορ, είναι όμως παλιά, καλή μικροαστική πορνογραφία• το ίδιο βαρετή και άχαρη με τις υπόλοιπες δραστηριότητες της εν λόγω κοινωνικής τάξης.
* Για τη φιλολογική αναφορά, βλ. J. G. Ballard, Γιατί Θέλω να Γαμήσω τον Ρόναλντ Ρίγκαν