John Holloway: Περί Απόγνωσης και Ελπίδας (για την Παγκόσμια Γενική Απεργία 2012)

Στους απόκληρους του κόσμου, σε όλους εμάς που δεν συμβιβαζόμαστε με την πτώχευση της ανθρωπότητας:

Τώρα, περισσότερο από ποτέ, ο κόσμος βλέπει προς δύο κατευθύνσεις ταυτόχρονα.

Η μια πλευρά κοιτάζει προς έναν σκοτεινό, καταθλιπτικό κόσμο. Έναν κόσμο με κλειστές πόρτες. Την καταστροφή της ζωής, της δυνατότητας, της ελπίδας. Είναι η εποχή της λιτότητας. Πρέπει να μάθεις να ζεις με την πραγματικότητα. Πρέπει να υπακούς εάν θες να επιβιώσεις, να εγκαταλείψεις τα όνειρά σου. Μην ελπίζεις να ζήσεις κάνοντας ό,τι σου αρέσει. Θα είσαι τυχερός αν τελικά βρεις μια δουλειά. Ίσως μπορείς να σπουδάσεις αλλά μόνο αν οι γονείς σου έχουν χρήματα. Αλλά, ακόμα κι έτσι, μη νομίζεις πως θα σπουδάσεις κάτι κριτικό. Η κριτική έχει τραπεί σε φυγή από τα πανεπιστήμια και καλύτερα. Ποιο είναι το νόημα της κριτικής όταν όλοι ξέρουμε ότι ο κόσμος ακολουθεί τη μοίρα του; Δεν υπάρχει εναλλακτική, μόνο η πραγματικότητα του νόμου του χρήματος, οπότε ξέχασε τα όνειρά σου. Υπάκουσε, δούλεψε σκληρά σε οποιαδήποτε κωλοδουλειά μπορείς να βρεις ή αλλιώς ζήσε μια ζωή όπου θα ψάχνεις στα σκουπίδια, επειδή δεν θα υπάρχει κράτος πρόνοιας για να σε προστατεύσει. Κοίτα, κοίτα την Ελλάδα και παραδειγματίσου! Αυτή είναι η εξαθλίωση που σε περιμένει, αυτό θα σου συμβεί αν δεν υποκύψεις: είναι η τιμωρία που επιβάλλει αυτό το σχολείο στα άτακτα παιδιά, σε αυτά που ελπίζουν πάρα πολύ, σε αυτά που θέλουν πάρα πολλά.

Το μάθημα της απόγνωσης το έμαθε πολύ καλά, υπερβολικά καλά, ο Δημήτρης Χριστούλας, που αυτοκτόνησε στην πλατεία Συντάγματος στο κέντρο της Αθήνας μόλις πριν από μερικές εβδομάδες. Ένας 77χρονος πρώην φαρμακοποιός, του οποίου η σύνταξη εκμηδενίστηκε από τα μέτρα λιτότητας που επιβλήθηκαν από τις κυβερνήσεις της Ευρώπης, είπε «δεν βρίσκω άλλη λύση από ένα αξιοπρεπές τέλος πριν αρχίσω να ψάχνω στα σκουπίδια για τη διατροφή μου».

Αυτό είναι το νόημα της λιτότητας. Αυτό προσπαθούν οι κυβερνήσεις τις Ευρώπης και του κόσμου να επιβάλλουν στους ανθρώπους, όλες τους υπηρετούν το χρήμα, είτε μιλούν από φανερές θέσεις εξουσίας, όπως η γερμανική κυβέρνηση είτε ως απλοί υπάλληλοι του διεθνούς τραπεζικού συστήματος, όπως ο Παπαδήμος ή ο Μόντι. Τα μέτρα λιτότητας δεν επιβάλλουν τη φτώχεια, κόβουν τα φτερά της ελπίδας.

Αυτή είναι η κατεύθυνση στην οποία οδεύει ο κόσμος, αλλά είναι η μόνη που υπάρχει; Δεν υπάρχει κανένας τρόπος να αναποδογυρίσουμε τον κόσμο; Ο κόσμος δεν έχει καμιά άλλη πλευρά, κάποια που να βλέπει προς διαφορετική κατεύθυνση;

Ο θάνατος του Δημήτρη Χριστούλα βλέπει προς δύο κατευθύνσεις: είναι η απελπισία, αλλά και η άρνηση της αποδοχής της απελπισίας. Στο σημείωμα της αυτοκτονίας γράφει: «Πιστεύω πως οι νέοι χωρίς μέλλον, κάποια μέρα θα πάρουν τα όπλα και στην πλατεία συντάγματος θα κρεμάσουν ανάποδα τους εθνικούς προδότες όπως έκαναν το 1945 οι Ιταλοί στο Μουσολίνι». Η ελπίδα λάμπει στα βάθη της απελπισίας.

Η βάση αυτής της ελπίδας είναι ένα απλό Όχι. Όχι, δεν θα τα δεχτούμε. Όχι, δεν θα δεχτούμε αυτό που προσπαθείτε να μας κάνετε. Όχι, δεν θα δεχτούμε την λιτότητά σας. Όχι, δεν θα δεχτούμε την πειθαρχία του χρήματος, όχι δεν θα δεχτούμε τη δολοφονία της ελπίδας. Όχι, δεν θα δεχτούμε τις αισχρές ανισότητες του κόσμου στον οποίο ζούμε, όχι δεν θα δεχτούμε μια κοινωνία που μας επιτίθεται μέσα από την καταστροφή μας. Και όχι, δεν θα προτείνουμε εναλλακτικές πολιτικές. Δεν θέλουμε να λύσουμε το πρόβλημά σας, επειδή η μόνη λύση στα προβλήματα του κεφαλαίου είναι η δική μας ήττα, το μέλλον του καπιταλισμού είναι ο θάνατος της ανθρωπότητας. Ακόμα κι αν το κεφάλαιο επιλύσει αυτή την κρίση, η επόμενη δεν θα είναι πολύ μακριά, ακόμη πιο καταστροφική. Δεν θα σας υπακούσουμε, πολιτικοί-τραπεζίτες, επειδή εσείς είσαστε το νεκρό παρελθόν, εμείς είμαστε το πιθανό μέλλον. Το μόνο πιθανό μέλλον.

Αυτή είναι η ελπίδα μας: είμαστε το μόνο πιθανό μέλλον. Αλλά το πιθανό μας μέλλον δεν είναι τίποτε άλλο από μια δυνατότητα. Η πραγματοποίησή του εξαρτάται από τη δική μας ικανότητα να αναποδογυρίσουμε τον κόσμο.

Πώς αναποδογυρίζουμε τον κόσμο; Ο Δημήτρης Χριστούλας κάνει λόγο για νέους ανθρώπους που παίρνουν τα όπλα και κρεμούν τους πολιτικούς από τους φανοστάτες. Η ιδέα γίνεται κάθε μέρα όλο και πιο ελκυστική και οι πολιτικοί σε όλο τον κόσμο ξέρουν ότι δεν είναι μια απλή φαντασίωση: γι’ αυτό στην Ελλάδα φοβούνται να κυκλοφορήσουν στο δρόμο, γι’ αυτό σε όλο τον κόσμο δίνουν συνεχώς περισσότερα όπλα και εξουσία στην αστυνομία. Αλλά, αν και η ιδέα είναι ελκυστική, δεν είναι τα όπλα αυτά με τα οποία μπορούμε να αναποδογυρίσουμε τον κόσμο και να δημιουργήσουμε κάτι νέο. Η οργή μας είναι διαφορετικής φύσης.

Οργή και αγάπη. Άρνηση και δημιουργία. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος με τον οποίο μπορούμε να αναποδογυρίσουμε τον κόσμο. Η αγάπη συμβαδίζει με την οργή, η δημιουργία πηγάζει από την άρνηση. Είμαστε η ορμή ενός νέου κόσμου που πιέζει μέσα από την αηδιαστική αισχρότητα του παλιού. Η ορμή μας δεν είναι η ορμή των όπλων – τα όπλα είναι ο δικός τους τρόπος και όχι ο δικός μας. Η ορμή μας είναι η ορμή της άρνησης, της καταπιεσμένης δημιουργίας, της αγανάκτησης. Ποιοι είναι αυτοί οι άνθρωποι, οι πολιτικοί και οι τραπεζίτες που νομίζουν ότι μπορούν να μας μεταχειρίζονται σαν αντικείμενα, που πιστεύουν πως μπορούν να καταστρέφουν τον κόσμο και να χαμογελούν καθώς το κάνουν; Δεν είναι τίποτε άλλο από υπηρέτες του χρήματος, αχρείοι και φαύλοι υπερασπιστές ενός ετοιμοθάνατου συστήματος. Πώς τολμούν να προσπαθούν να μας κλέψουν τις ζωές μας, πώς τολμούν να μας μεταχειρίζονται έτσι; Αρνούμαστε.

Κραυγάζουμε ένα μαζικό ΟΧΙ που αντηχεί σε όλο τον κόσμο, αλλά η άρνησή μας δεν σημαίνει πολλά αν δεν υποστηρίζεται από μια εναλλακτική δημιουργία. Το Όχι μας στον παλιό κόσμο δεν θα κρατήσει, εκτός κι αν δημιουργήσουμε ένα νέο κόσμο εδώ και τώρα. Η οργή της άρνησής μας ξεχειλίζει προς νέες δημιουργίες. Η αντιπροσωπευτική δημοκρατία έχει αποτύχει και εμείς χτίζουμε μια πραγματική δημοκρατία στις πλατείες, στις συναντήσεις και τις διαμαρτυρίες μας. Το κεφάλαιο αποτυγχάνει να μας παρέχει τα βασικά για τη ζωή και εμείς διαμορφώνουμε δίκτυα αμοιβαίας υποστήριξης. Το χρήμα καταστρέφει και εμείς λέμε «Όχι, θα δημιουργήσουμε μια διαφορετική λογική και ένα διαφορετικό τρόπο να πλησιάσουμε ο ένας τον άλλον», και έτσι διακηρύττουμε «κανένα σπίτι χωρίς ρεύμα» και οργανώνουμε την επανασύνδεση της παροχής ηλεκτρικού ρεύματος κάθε φορά που κόβεται. Οι χρεοσυλλέκτες έρχονται για να πάρουν τα σπίτια μας κι εμείς οργανώνουμε μαζικές διαμαρτυρίες για να τους σταματήσουμε. Οι άνθρωποι πεινάνε κι εμείς δημιουργούμε κοινοτικούς κήπους. Η δίψα για κέρδος σφαγιάζει την ανθρώπινη και μη-ανθρώπινη ζωή κι εμείς δημιουργούμε νέες σχέσεις, νέους τρόπους να κάνουμε τα πράγματα. Το κεφάλαιο μας διώχνει από τους δρόμους και τις πλατείες και εμείς κάνουμε κατάληψη.

Όλα αυτά είναι ανεπαρκή, είναι όλα πειραματικά, αλλά αυτός είναι ο δρόμος να βαδίσουμε, αυτή είναι η άλλη πλευρά του τωρινού κόσμου, αυτός είναι ο νέος κόσμος της αμοιβαίας αναγνώρισης που παλεύει να γεννηθεί. Ίσως να μην μπορούμε ακόμη να αλλάξουμε όλο τον κόσμο όπως θα θέλαμε, αλλά μπορούμε να δημιουργήσουμε και τον δημιουργούμε εδώ και εδώ και εδώ και εδώ και τώρα, δημιουργούμε ρωγμές στο σύστημα και οι ρωγμές αυτές θα μεγαλώσουν, θα εξαπλωθούν, θα πολλαπλασιαστούν και θα συγκλίνουν. Δεν θα δεχτούμε το σούρουπο που πέφτει πάνω στην ανθρωπότητα. Μπορούμε και θα το σταματήσουμε, θα αναποδογυρίσουμε τον κόσμο.  

Το κείμενο θα κυκλοφορήσει στις εκδηλώσεις της Πρωτομαγιάς στη Φρανκφούρτη και στις ευρωπαϊκές πορείες διαμαρτυρίας ενάντια στα μέτρα λιτότητας 17-19 Μαΐου (Blockupy Frankfurt).

Το πρωτότυπο στα αγγλικά: